Triplex opnieuw bekeken

Artikel delen

Multiplex is een veelzijdig materiaal. Het is te gebruiken in interieur toepassingen als (kast-)deuren, meubels en betimmeringen. Maar ook als exterieur als boeiboorden, buitendeuren, gevel- en scheepsrompbekledingen. En als underlayment in constructieve toepassingen, om maar een paar mogelijkheden te noemen. Binnen is de toepassing niet beperkt, maar buiten zijn er meer eisen en gaat het niet altijd zoals verwacht.

Auteur: Marina van der Zee

Vanuit de Europese normen gezien worden er beperkt eisen gesteld aan triplex/multiplex. Eigenlijk worden er alleen eisen gesteld aan de verlijming, die moet overeenstemmen met de gebruiksklasse exterieur (klasse 3), vochtig interieur (klasse 2) of droog interieur (klasse 1). Is de toepassing buiten of op een vochtige locatie, dan zijn de omstandigheden zwaarder dan binnen. De meeste andere eigenschappen, zoals kwaliteit van de topfineer en de sterkte, zijn facultatief. Dat wil zeggen, de fabrikant geeft aan wat de kwaliteit is en de afnemer bepaalt waar de plaat voor gebruikt wordt en welke eigenschappen daarbij nodig zijn. De kwaliteit staat in codes op de plaat en moet uiteraard kloppen met de werkelijkheid. Als afnemer moet je natuurlijk wel weten wat de codes betekenen en welke kwaliteit je voor bepaalde toepassingen nodig hebt.

‘Gaps’ en ‘overlaps’

Er worden in de Europese normen geen eisen gesteld aan ‘gaps’ en ‘overlaps’, de plaatsen waar de fineren uit één en dezelfde laag niet aansluiten respectievelijk over elkaar heen liggen. Met name in exterieure en vochtige toepassing zijn gaps en overlaps ongewenst. In gaps kan water lopen. Een hoge waterbelasting kan leiden tot verfonthechting of zelfs schimmelaantasting. Zelfs bij goede randafwerking is het lastig, zo niet onmogelijk gaps volledig af te sluiten.
Ook overlaps kunnen tot problemen leiden. Bij de productie van een plaat worden de fineren bij hoge druk op elkaar verlijmd. Bij de overlaps worden de fineren extra ingedrukt en direct na de productie zijn ze dan niet op het oppervlak te zien. Bij vochtige omstandigheden kan het hout weer naar de oorspronkelijke dikte zwellen. Wanner de overlap dicht aan het oppervlak zit kan dit leiden tot aftekening op het oppervalk van de plaat. Daarnaast zitten er naast overlaps eigenlijk altijd kleine openingen die, in exterieure toepassingen, weer kunnen leiden tot ongewenst wateropname.

Houtsoort

De houtsoort waar de plaat van is gemaakt is ook belangrijk voor het functioneren van de plaat. De Europese norm over triplex NEN-EN 636 is behoorlijk cryptisch over de te gebruiken houtsoorten. Deze moeten ‘geschikt’ zijn voor exterieure toepassingen. De vraag is: wat is geschikt? Er zijn houtsoorten, waaronder okoumé, die in de praktijk hebben aangetoond goed in gebruiksklasse 3, buiten, te presteren, maar deze houtsoort heeft geen hoge resistentie tegen aantasting.
Onder KOMO zijn gaps en overlaps niet toegestaan en zijn specifieke houtsoorten geschikt bevonden voor gebruiksklasse 3. Dat is op zich logisch, want je wil een product garanderen met een lange levensduur. Die gaps en overlaps zijn in dat licht goed te begrijpen. Maar die beperking aan houtsoorten is ook jammer, want daarmee worden nieuwe ontwikkelingen geremd. SHR is daarom bezig te onderzoeken wat de reden is dat okoumé zo goed presteert. Is dat omdat de wateropname van de houtsoort laag is, of omdat de lijm juist gemakkelijk wordt opgenomen door de fineerlagen waardoor het hout beschermd wordt tegen bijvoorbeeld aantasting? We zullen zien waar het op uitkomt.

Als bekend is wat de belangrijkste reden is dat okoumé goed presteert in exterieure toepassingen, wordt de weg vrijgemaakt om onder KOMO tot prestatie-eisen te komen in plaats van een beperking tot specifieke houtsoorten. We zijn benieuwd of dit in de toekomst mogelijk is.