Bij de renovatie van de flat aan de Camera Obscuradreef in Utrecht Overvecht is de voorgevel helemaal opgefrist.

Auteur: Marvin van Kempen

Van pilot met 8 flatwoningen naar complete nul-op-de-meter-flat

Eind 2014 vormden Vios Bouwgroep, Op Ten Noort Blijdenstein en Nieman Raadgevende Ingenieurs het consortium ‘Nieuw Utrechts Peil’, om deel te nemen aan de prijsvraag van Mitros voor het ontwikkelen van een Nul-Op-de-Meter (NoM) concept voor Intervamflats. Het consortium hecht veel waarde aan het delen van de kennis en ervaringen die zijn opgedaan met het project. Eerder dit jaar heeft het consortium in een kennissessie dit gedeeld met corporaties en andere belanghebbenden.

Vooral de achtergevel is bijzonder, want voorzien van een energiemodule aan de gevel.

Op het dak zijn zonnepanelen geplaatst.

‘Keep it Simple’, heet het renovatieconcept van Nieuw Utrechts Peil, waarmee de flat aan de Camera Obscuradreef in Utrecht is vernieuwd naar het niveau Nul-op-de-Meter. Hoewel de naam van het concept eenvoud uitstraalt, was het achterliggende proces om tot de uitvoering te komen innovatief en uitdagend. “In 2014 besloten we om een prijsvraag in de markt te zetten”, kijkt senior vastgoedontwikkelaar Jop van Buchem van Mitros terug. “Deze was gericht op de vernieuwing en het toekomstbestendig maken van de portiekflat die nu de naam Flatmettoekomst draagt.”

Met de uitvraag gingen diverse marktpartijen aan de slag, om de ideeën te pitchen. Door ruimte te geven voor innovatie passeerden diverse concepten de revue. “Verrassende ideeën kregen vorm”, gaat Van Buchem verder. “Nieuw Utrechts Peil kwam na de hele selectieprocedure uiteindelijk als winnend consortium naar voren. Aan hen de uitdaging om voor € 65.000 met een uitvoering te komen en prestatiegaranties te geven op de bouw en exploitatie.”

Binnenin hebben de bewoners na de renovatie lichte kamers teruggekregen.

Binnenin hebben de bewoners na de renovatie lichte kamers teruggekregen.

30 jaar onderhoud

Zo werd afgesproken om 30 jaar onderhoud onder te brengen bij Vios Bouwgroep. “We stelden de overeenkomst hiervoor op middels het Aedes-model en blijven hierdoor langdurig betrokken bij de renovatie”, vertelt directeur Aart Verkaik van VIOS Bouwgroep. “Deze constructie werkt voor beide partijen goed. Mitros heeft de zekerheid dat de woningen optimaal duurzaam zijn en wij verbinden onze expertise voor langere tijd aan de realisatie.”

Om tot het winnende concept te komen inventariseerde Op ten Noort Blijdenstein Architecten de paden voor verduurzaming van de flat. “We hadden het idee om de gevel eraf te halen en er iets nieuws in de plaats voor te zetten, omdat de oude gevel niet de uitstraling had van nu”, geeft architect Lars Zwart aan. “Dat paste niet in het beleid van de gemeente Utrecht en we gingen terug naar de tekentafel om een ontwerp te maken dat een uitstraling had van de jaren 60.”

Binnenin hebben de bewoners na de renovatie lichte kamers teruggekregen.

Slimme oplossingen brachten de woningen naar NoM. Een energiemodule, bestaande uit een luchtwaterwarmtepomp, warmteterugwinning en een boiler, zorgt voor een comfortabel binnenklimaat. “Het dak is vol gelegd met zonnepanelen”, geeft Zwart aan. “Om de opwek aan duurzame energie te maximaliseren berekenden we onder andere de optimale hellingshoek en het type panelen dat we moesten toepassen”, vertelt partner en senior adviseur John Bouwman van Nieman Raadgevende Ingenieurs. “Vanzelfsprekend hebben we ook goed nagedacht over de schil en de lessen van de Trias Energetica toegepast. Uiteindelijk gaat het erom de totale energievraag zo efficiënt mogelijk op te lossen door de juiste combinatie van energiebesparing, een zuinige warmtepomp en maximale energieopwekking.”

Toekomstbestendig

Met een Rc-waarde van 4,5 m2K/w en triple glas kunnen de bewoners van de Flatmettoekomst wel een tijdje vooruit met de schil. “We hadden als doel om de huurders vanaf het intekenmoment te betrekken bij de verduurzaming”, aldus Verkaik. “Tot en met het eerste jaar dat ze er woonden hebben we dit begeleidingstraject ingezet. We hebben onder andere uitgelegd wat NoM financieel voor ze betekent en wat je bijvoorbeeld kunt verwachten van de geluidsproductie van een warmtepomp.”

De appartementen zijn aardgasloos en nul op de meter, onder meer dankzij warmtepompen en warmteterugwinning. De luchtwaterwarmtepompen staan op het dak, precies onder de zonnepanelen.

Feedback van de gebruiker kan waardevol zijn voor het consortium, zo ook in dit project. De bewoners deelden hun eerste ervaringen met de NoM-woningen. “Hieruit bleek dat zij tevreden zijn met de grote hoeveelheid lichtinval”, gaat Verkaik verder. “Daarnaast wordt het comfort van de woning geprezen en de ruimte die er is. Verder noemen de huurders de woning ‘heerlijk warm’ en vinden ze het fijn dat er geen of nauwelijks geluid van buitenaf komt.” Vanzelfsprekend zijn er ook aandachtspunten. “In de zomer is het erg warm binnen en er waren aanvankelijk signalen dat het geluid van de installaties als vervelend wordt ervaren. We hebben de prestatie-eisen voor akoestiek vanuit de bevindingen van de Stroomversnelling goed bekeken en nog een stap verder gegaan door een demper te installeren.”

Het succes van het project lijkt te schuilen in de combinatie van een integrale aanpak, verdieping in de opgave en mogelijkheid tot innoveren. “Het gaat erom dat je de markt uitdaagt en loslaat met een interessante opgave”, geeft Verkaik aan. “En natuurlijk mag er één belangrijk element niet ontbreken. Misschien nog wel de belangrijkste voor een succesvol project: plezier maken.”

De appartementen zijn aardgasloos en nul op de meter, onder meer dankzij warmtepompen en warmteterugwinning. De luchtwaterwarmtepompen staan op het dak, precies onder de zonnepanelen.

Info: www.flatmettoekomst.nl

Info: nieuwutrechtspeil.nl

Duurzame energie

De flat aan de Camera Obsuradreef in Utrecht Overvecht is gerenoveerd naar nul-op-de-meter. Dit soort gebouwen zijn uitermate geschikt voor aardgasloze oplossingen”, vertelt Harry Lips van Vaillant, die de duurzame installaties heeft geleverd.
“Om volledig all-electric te gaan heb je zoveel mogelijk opwekking van duurzame energie nodig.” In dit geval uit zich dat in een veld van zonnepanelen die een plek krijgen op het dak van de flat. De zonnepanelen zorgen voor voldoende elektriciteit om de diverse warmtepompen aan te sturen. “We maken gebruik van luchtwater- en bodemwarmtepompen.” De luchtwaterwarmtepompen staan op het dak, precies onder de hellingshoeken. “Dat is voordelig, omdat ze in deze positie warmte kunnen onttrekken voor een optimaal rendement.”
Om bodemwarmte te verkrijgen moest het projectteam voldoen aan een belangrijke eis: niet verder boren dan 40 meter in de grond. “In de kelder verzamelen zich de leidingen vanuit de bodem, met een aanvoer en een retour voor warmte en koude. Een verdeler zorgt ervoor dat iedere bodemwarmtepomp de juiste toevoer heeft en dit kan verspreiden in de woningen.”
De duurzaamheidsmaatregelen moeten ervoor zorgen dat de woningen Nul-op-de-Meter zijn en dat de bewoners geen energierekening hebben. “Om hiervoor te zorgen monitoren we de resultaten. Onze warmtepompen worden in de gaten gehouden door sensoren, die duidelijk maken of alles goed zijn werk doet.” Naast deze check meet een externe partij hoeveel warmwater er ingezet wordt en hoeveel warmte wordt ingezet voor verwarming. “Een voordeel hiervan is dat we op de hoogte zijn van het actuele gebruik en de efficiëntie.”
Naast de warmtepompen zijn de woningen extreem goed geïsoleerd. “De warmteverliezen zijn minimaal. Er is een isolatiepakket op het dak geïnstalleerd en in de gevels zijn nieuwe puien gezet. Per vertrek heeft een blowerdoortest plaatsgevonden en is de binnenkant kierdicht gemaakt.” Andere duurzaamheidsmaatregelen die bijdragen aan de gasloze NoM-ambitie zijn het triple glas en het toepassen van de warmteterugwinning. “Daarnaast zijn koudebruggen verholpen, zodat we met een minimum aan warmteverlies kampen.”