Kantoren gerenoveerd naar energielabel C
Alle kantoren met een oppervlakte van 100 m2 en groter moeten vanaf 2023 energielabel C hebben. Op dit moment scoort echter 50% van de kantoren in Nederland niet hoger dan label C. Dit betekent dat veel kantooreigenaren aan de slag moeten, maar een duurzame renovatie levert ook de nodige voordelen op, voor zowel gebruikers als eigenaren. Gebruikers krijgen een gezond, comfortabel en energiezuinig kantoor; eigenaren een gebouw dat nog jaren goed verhuurd kan worden en in waarde stijgt. In deze editie van Renovatie Totaal staan daarom de duurzame renovaties van twee kantoorgebouwen centraal: Metropolitan op de Zuidas in Amsterdam en The Attic in Rotterdam.
Energielabel C kantoorgebouwen in 2023 verplicht, maar levert nu al voordelen op
Door Joop van Vlerken
Metropolitan
“Het betonnen casco van kantoorgebouw Metropolitan is bouwkundig in goede staat. Daardoor is door de opdrachtgever, vanuit het oogpunt van duurzaamheid en circulariteit, gekozen voor renovatie.” Met deze woorden legt Gert-Jan van Lubeek, projectleider van Heembouw, uit waarom het kantoorgebouw gerenoveerd is en niet gesloopt. Metropolitan staat aan de rand van de Amsterdamse Zuidas en is opgeleverd in 1969. Het kantoor van 10.000 m2 meter wordt nu geheel gerenoveerd en omgebouwd naar een kantoorgebouw voor meerdere huurders. De renovatie startte in januari en wordt eind december 2019 afgerond. Nu de renovatie in volle gang is melden zich diverse huurders voor het duurzame kantoor.
Energielabel C
Een belangrijke reden voor de renovatie was het toekomstbestendig maken van het gebouw, legt Van Lubeek uit. “Om de CO2-uitstoot in Nederland te reduceren, moeten vanaf 2023 alle kantoorgebouwen minimaal energielabel C hebben. ” Deze maatregel zorgt ervoor dat vastgoedeigenaren nu in actie moeten komen om in 2023 aan de minimale eis te voldoen, denkt Van Lubeek. “De helft van de kantoren in Nederland voldoet nu nog niet aan deze eisen. Een slimme eigenaar wacht niet tot 2022 om in actie te komen, omdat we in de bouw simpelweg handen tekortkomen. ”
Warme deken
In de eerste ontwerpplannen kreeg het kantoor een nieuwe – goed geïsoleerde – gevel, maar de gemeente Amsterdam wilde de originele architectuur behouden, vertelt Van Lubeek. “De gevels van Metropolitan zijn gemaakt van in het werk gestort beton. Op de gevel zijn prefab grindpanelen gehangen. De eis van de Welstand was om deze panelen te behouden.” Het pand van de Vrije Universiteit aan de overkant heeft dezelfde uitstraling dus dat wilde de gemeente Amsterdam graag zo laten. Om het gebouw toch goed te isoleren, wordt de huidige isolatie vervangen door hoogwaardige isolatie en wordt al het glas vervangen door HR++ glas. Daarnaast wordt het dak extra geïsoleerd, waardoor eigenlijk het hele gebouw voorzien wordt van een “warme deken”. Door het HR++ glas ook nog zonwerend te maken, wordt de koelbehoefte in het gebouw lager, wat een gunstig effect heeft op het energieverbruik. Mede door het sterk verbeteren van de thermische schil wordt het energielabel verbeterd naar A++.
Aardgasvrij gebouw
Op het gebied van installaties zijn diverse maatregelen genomen, vertelt hij. “De luchtbehandelingsinstallatie is vervangen en er zijn warmtepompen op het dak geplaatst. Deze voeden de inductie-units die warmte en koude in het gebouw brengen. Het warm tapwater dat nodig is, wordt bereid met elektrische boilers. De aardgasaansluiting is inmiddels afgekoppeld zodat het gebouw klaar is voor de toekomst.” Het kantoorgebouw wordt dus aardgasvrij gemaakt, maar er komen geen zonnepanelen op het dak, licht Van Lubeek toe.
Materialen oogsten
Een belangrijke rol in de renovatie is weggelegd voor New Horizon. Dit bedrijf demonteert alle materialen tot aan het casco, waarbij zij zich richten op 100% hergebruik, vertelt Van Lubeek. “Zij “oogsten” materialen uit het gebouw die elders weer hergebruikt kunnen worden. Dit alles om zo min mogelijk grondstoffen te verspillen. Zo wordt van oud beton, nieuw beton gemaakt en worden kabelgoten 1 op 1 hergebruikt.” Alle materialen die we in het project Metropolitan zelf kunnen hergebruiken worden gehandhaafd. Overige materialen worden op andere Heembouw projecten ingezet“. Dit lukt nog niet voor de volledige 100%, maar we zijn goed op weg.”
In Metropolitan is rekening gehouden met de toekomst, vertelt Van Lubeek. “We hebben echt proberen te bedenken hoe we over tien jaar leven. Daarom hebben we indeling zo flexibel mogelijk gemaakt. In dit geval betekent dat dat we grote lege ruimten opleveren met bandrasterplafonds, zodat huurders makkelijk tussenwanden kunnen plaatsen waar nodig.”
The Attic
“Twee jaar geleden is Heembouw benaderd door Upfield om het kantoor van het Becelhuis duurzaam te renoveren. Dit was eigenlijk een interieuropgave; wanden, plafonds en installaties. Maar het dak en de wanden waren in een dermate slechte bouwkundige staat dat we – wetende dat de energielabelverplichting er aan zat te komen – de opdrachtgever hebben geadviseerd om het gehele gebouw integraal aan te pakken,” vertelt Tjeerd van der Ploeg, werkvoorbereider bij Heembouw. Het vervolgproject dat wij nu aan het uitvoeren zijn is The Attic. Dit is het monumentale pand onder het iconische Unilever-gebouw De Brug, waar het verhaal van Unilever ooit is begonnen. De bovenste verdiepingen in dit historische pand worden gerenoveerd naar kantoren voor Upfield. Van der Ploeg: “Het is een pand uit 1890 waar op de begane grond nog steeds de productie van pindakaas, boter en andere producten plaatsvindt. Omdat het gebouw in een slechte bouwkundige staat was, hebben we eerst het bestaande casco hersteld. Hierbij zijn alleen de gemetselde muren, de verdiepingsvloeren en de dakconstructie gehandhaafd, voor de rest is alles vernieuwd.”
Historische waarde
“Omdat het gebouw historische waarde heeft en het gevelbeeld aan de voorzijde gehandhaafd diende te blijven, hebben we de voorgevel aan de binnenzijde geïsoleerd. De achtergevel is vanaf buiten geïsoleerd. Daarnaast is er dakisolatie aangebracht, een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning geïnstalleerd en overal LED-verlichting toegepast. In het gebouw zijn overal nieuwe kozijnen geplaatst met HR++-glas. En de keuken is volledig elektrisch gemaakt.”
Met deze maatregelen is het gebouw verduurzaamd van energielabel G naar A. “Om een goed toekomstbestendig gebouw te creëren, was deze renovatie hard nodig. Upfield is eigenaar van het gebouw en wil dat hun werknemers een comfortabele werkplek hebben. In deze tijd van schaarste op de arbeidsmarkt kan je mensen aantrekken met een inspirerende en comfortabele werkomgeving.” De reductie van het energieverbruik was dus niet de belangrijkste drijfveer voor Upfield, licht Van der Ploeg toe. “In de (onderliggende) fabriek wordt een veelvoud aan energie gebruikt, waarbij het verbruik van het kantoor in het niet valt. Wel hebben we dit gegeven gebruikt, door de warmte uit de fabriek te hergebruiken in het kantoor. Met verwarmd water van 70 graden wordt middels een pijp het kantoor verwarmd, een duurzame en circulaire manier van het gebruik van restwarmte!”
Iconisch gebouw
De reden om het gebouw te behouden heeft volgens Van der Ploeg alles te maken met de locatie en uiteraard de monumentale status van het gebouw. “Het is een iconisch pand uit 1890 op een van de mooiste plekken aan de Maas in Rotterdam. Als dit gebouw ergens anders had gestaan op een meer afgelegen locatie was sloop misschien ook een optie geweest.” Het is volgens hem dan ook lastig te zeggen welke kantoorgebouwen de moeite van het renoveren waard zijn. “Het is afhankelijk van zoveel verschillende factoren, zoals de staat van het casco en de bestemming van het gebouw. Maar het is en blijft altijd de keuze van de klant om een gebouw te renoveren of toch nieuwbouw te plegen. Bij Heembouw kijken wij wel verder dan de vraag van de klant, hoe kunnen we extra toegevoegde waarde leveren? Wij willen namelijk plekken creëren waar mensen willen zijn en blijven.
Inzicht geven
Voor een inschatting van de kosten voor het verduurzamen van hun kantoor, kunnen eigenaren terecht bij de Quickscan van Heembouw. Van der Ploeg heeft deze scan ontwikkeld. “Hij is bedoeld om gebouweigenaren inzicht te geven in de kosten om een kantoor te verduurzamen en meteen te zien welke impact dit heeft op de comfortverbering van het gebouw. Vanuit de Quickscan adviseren wij bedrijven welke maatregelen er genomen kunnen worden voor de energielabel verbetering.” Verschillende factoren bepalen volgens Van der Ploeg of renovatie verstandig is, of dat sloop-nieuwbouw een betere optie is. “We kijken naar het integrale plaatje van bouwkundige en installatietechnische maatregelen om een volledige inschatting te kunnen maken. Is het een gebouw uit de jaren zestig dat vol zit met asbest? En wat doe je met een gebouw dat bijna helemaal uit glas bestaat? Is het de moeite om al het glas te vervangen? Elk kantoor is weer anders en heeft eigen uitdagingen. Wij geven daar gericht advies over aan de hand van de Quickscan.”
Energielabel C
Per 1 januari 2023 moet elk kantoor groter dan 100 m2 minimaal energielabel C hebben. De verplichting geldt niet voor:
- kantoor(ruimte) gebruikt als nevenfunctie (<50% gebruiksoppervlak heeft kantoorfunctie)
- monumenten (Rijk/provincie/gemeente), met uitzondering van beschermde stads- en dorpsgezichten
- binnen 2 jaar te slopen/transformeren/onteigenen panden
Meer informatie: https://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/gebouwen/wetten-en-regels-gebouwen/energielabel-c-kantoren