2040: doorgaan zoals nu, of radicaal omdraaien?
Waar staat de technieksector in het bijzonder en de samenleving in het algemeen over twintig jaar, dus in 2040? Die vraag staat centraal in het deze week op de vakbeurs VSK gepresenteerde studie SCENARIO2040, die Techniek Nederland samen met OTIB, ISSO en TVVL heeft gedaan. De studie is geen prognose maar vooral een verkenning, stelt voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland.
In 2040 verwacht men al jaren dat technologie als een onzichtbare hand deze problemen oplost.
Door Harmen Weijer
Terpstra stelt dat we als samenleving voor een aantal grote uitdagingen staan de komende decennia. “Om die succesvol aan te pakken is techniek onmisbaar. De techniek van vandaag én de techniek van morgen. De scenario’s zijn geschreven in 2020, op de tweesprong waar we als samenleving voor staan. Nu kunnen we als mensheid nog keuzes maken om onherroepelijke bewegingen te voorkomen als het gaat om economie en klimaat42.”
Hoewel de studie een verkenning is, hebben de onderzoekers wel een aantal aannames gedaan van Nederland in 2040, op allerlei gebieden. Zoals op demografisch vlak, want de verwachting is dat Nederland doorgroeit naar een inwonertal van circa 18,5 miljoen inwoners, vooral door immigratie. Verder wordt het warmer en extreme weersomstandigheden worden gebruikelijker. De stijging van de zeespiegel is een feit. De opkomst van computertechnologie en robots heeft grote invloed op banen. En wat betreft de techniek: elektrificatie en waterstof als transport- en opslagmedium zijn de norm. Diesel- en benzinemotoren worden niet meer verkocht voor personenvervoer (auto, motor, scooter, ov).
Een en ander resulteert in twee scenario’s. Het eerste scenario beschrijft ‘De vlucht vooruit’, waarin we collectief doorgaan op vertrouwde voet van het economische model met welvaartsgroei als hoogste doel. Het tweede scenario gooit het roer om: ‘Green New Deal’, waarin de wereld draait om welzijn van mens, natuur en milieu en we de schade die de mens heeft toegebracht aan de aarde, waar dat nog kan, herstellen.
Volgens het scenario ‘Green New Deal’ is in het relatief rijke Nederland de energietransitie al voor 2040 afgerond.
‘De vlucht vooruit’
In het scenario ‘De vlucht vooruit’ staat het bereiken van individuele welvaart in 2040 voor het merendeel van de wereldbevolking nog steeds voorop. Mondiaal belangrijke maatschappelijke thema’s, zoals het beheersen van (de effecten van) klimaatverandering, inkomensongelijkheid en behoud van vrijheid en democratie zijn hieraan uiteindelijk ondergeschikt. In 2040 verwacht men al jaren dat technologie als een onzichtbare hand deze problemen oplost. Technologie en techbedrijven zijn in 2040 vanwege de onbegrensde groei sinds de jaren 2000 inmiddels zo verweven in de maatschappij dat zij de regels bepalen.
Voor de generieke markt is de marktmacht van techbedrijven groot. De producenten van de technologie bepalen de regels; of dat gaat om windmolens, warmte- of
Volgens het scenario ‘Green New Deal’ is in het relatief rijke Nederland de energietransitie al voor 2040 afgerond.
koelinstallaties, domotica of e-health, is om het even. Doordat producenten eigenaar zijn van de data uit deze installaties, hebben zij een unieke datapositie opgebouwd. Daar tegenover staat dat de steeds complexere techniek vraagt om bijpassende specialistischere kennis voor de installatie ervan. Dit is met name in de bedrijfsmarkt te merken. Bijvoorbeeld, de beperktere toegang tot grondstoffen leidt ertoe dat men zoekt naar efficiëntere productieprocessen die meestal complexer zijn.
‘Green New Deal’
In het scenario ‘Green New Deal’ staat welzijn van mens, dier en planeet voorop. Het gaat om de belangen van iedereen op de planeet, in plaats van het belang van het individu. Burgers en NGO’s eisten maatregelen en dwongen deze via allerlei wegen af. Zo controleert de rechterlijke macht in 2040 veel democratisch gekozen overheden op hun daadkracht qua leefbaarheid en klimaat. In 2040 heeft de VN het mandaat om landen te monitoren op naleving van de klimaatafspraken en waar nodig naleving af te dwingen, zodat de planetaire limieten niet worden overschreden.
In 2040 wordt vervuiling door bedrijven streng en effectief beboet: producten zijn circulair, of heel duur. In de prijzen van producten wordt de impact van de productie op de omgeving meegerekend. Hierdoor worden ‘groene’ technologieën snel ontwikkeld en geadopteerd. ‘As-a-service’-concepten dwingen aanbieders tot het zoeken naar duurzame producten die weinig onderhoud vragen en zo lage totale gebruikskosten hebben. Ook de supply chain is slim georganiseerd, waarbij bedrijven al dan niet gedwongen met elkaar samenwerken.
De aard van de bedrijven in de technische sector is in 2040 duidelijk veranderd ten opzichte van 2020. De technische sector is specialist in monteren en installeren of ze zijn opgeschoven naar ontwikkelaar en beheerder. De ontwikkelaars en beheerders zijn datagedreven bedrijven die in nauwe samenwerking met ontwerpers en bouwers de techniek modelleren en simuleren in ‘digital twins’. Om vervolgens na de realisatie op basis van de geregistreerde data de prestaties van gebouwen te optimaliseren. Met die data zijn deze ontwikkelaars steeds beter in staat energieprestaties van gebouwen vooraf te garanderen.
De studie SCENARIO2040, die Techniek Nederland samen met OTIB, ISSO en TVVL heeft gedaan, is geen prognose maar vooral een verkenning.
Wat nu te doen?
De scenario’s helpen bij het bepalen van de strategie van de technische sector en de rol van de sector in de grote maatschappelijke vraagstukken die in 2040 zullen spelen en de aanloop daar naar toe.
Meer info: www.connect2025.nl/scenario2040
