Project in beeld

Artikel delen

The Garage vervoert opnieuw

Van garage tot multifunctioneel gebouw met kantoren, horeca en winkels, dat is The Garage aan het Stadionplein in Amsterdam. Het betreft het noordelijke Citroëngebouw dat in 1962 is ontworpen door de Nederlandse architect Jan Wils. Deze transformatie is onderdeel van de de opwaardering van het Olympisch Kwartier, een ontwikkeling die al is gestart met de verbouwing van het Olympisch Stadion. Voor het ontwerp van het vernieuwde noordgebouw is architectenbureau Rijnboutt verantwoordelijk. Mooiste blikvanger: de vernieuwde gevel die is voorzien van glasmozaïek.

De transformatie van het Citroën Noordgebouw moet functioneren als katalysator voor de levendigheid en aantrekkelijkheid van de openbare ruimte rondom het Olympisch Stadion in Amsterdam.

Auteur: Katja van Roosmalen, foto’s: Kees Hummel (interieur) en Ronald Tilleman (exterieur)

Er was geen mooiere dag te definiëren dan de herfstachtige middag waarop RenovatieTotaal met Joost Verheus, projectleider bij architectenbureau Rijnboutt, The Garage bezocht. De gevel toonde alle aspecten die het in zich heeft. Grijs toen het regende, een zachte witte gloed toen het weer opklaarde en ’s avonds een feeërieke transparante verschijning. The Garage toonde in een paar uur alle facetten van haar karakter. Hoe anders was het toen Rijnboutt werd benaderd om dit gebouw te transformeren en de subtiliteit verscholen ging achter pleisterwerk en golfplaten.

De transformatie van het Citroën Noordgebouw moet functioneren als katalysator voor de levendigheid en aantrekkelijkheid van de openbare ruimte rondom het Olympisch Stadion in Amsterdam.

“De Citroëngarage is gebouwd in 1962 en is het sluitstuk van het oeuvre van Jan Wils in het stadionpleingebied”, vertelt Verheus. “De ritmiek en de stalen stoeltjesprofielen doen vermoeden dat het een vooroorlogs gebouw is, maar het is pas decennia later ontworpen, in 1962. Ik noem het een hommage aan het modernisme.” Een eerbetoon dat Verheus luister bijzette door eerst diepgaand dossieronderzoek te doen naar dit nieuwe rijksmonument. Zo ontdekte hij dat het oorspronkelijke ontwerp voorzag in glastegels voor de gesloten geveldelen. Alleen was niet duidelijk of deze ook daadwerkelijk de gevel hebben gesierd. “In de tekeningen zagen we bijvoorbeeld ook dat er aluminium kozijnen aluminium ingetekend waren, maar uiteindelijk is voor stalen stoeltjesprofielen gekozen.” Bij de tegels waren de bouwers echter niet van het plan afgeweken. Onderzoek ter plaatse, een oude scherf en een still uit het Polygoonjournaal wezen echter uit dat, voordat de golfplaten op de gevel gemonteerd werden, de gevel bekleed was met keramische tegels.

De Citroëngarage is gebouwd in 1962 en is het sluitstuk van het oeuvre van architect Jan Wils in het stadionpleingebied.

Ramen

De unieke keuzes van Jan Wils plaatste Rijnboutt voor een dilemma: hoe zorg je ervoor dat de monumentale modernistische gevel haar uitstraling behoudt en de herbestemming ook voldoet aan alle bouwfysische eisen anno 2019? “Oorspronkelijk waren de gevels en daken gerealiseerd in ongeïsoleerd beton en niet-dragend metselwerk. En de maatvoering van de ongeïsoleerde staalprofielen was te gering om normaal isolatieglas te plaatsen. Voor de open delen vonden we de oplossing door de enkele beglazing te verwijderen en te vervangen door een relatief dunne meerbladige geïsoleerde beglazing. Deze is structureel verlijmd in de stalen sponning en daarna afgestopt met een kunststofpasta.” Het toegepaste glas is kleurloos. “In verschillende proefopstellingen zijn glas, binnenzonwering en beglazingsprincipes getest. Uit de testen kwam naar voren dat het glas, voor behoud van de transparantie van de gevel, helder moest blijven.”

Voor de open delen in de gevel is de enkele beglazing verwijderd en vervangen door een relatief dunne meerbladige geïsoleerde beglazing.

Voor de open delen in de gevel is de enkele beglazing verwijderd en vervangen door een relatief dunne meerbladige geïsoleerde beglazing.

Glastegels

Voor de gesloten geveldelen is gekozen voor een drie centimeter dikke isolatieplaat. “Hierover is een gewapende pleisterlaag aangebracht. Vervolgens is deze plaat afgewerkt met een klein formaat glastegels van Sto. Deze glazen tegels zijn aan de achterzijde wit geglazuurd.” Uit kleurhistorisch onderzoek kwam namelijk naar voren dat er in het gebouw, afgezien van de toepassing van donkere natuursteen in de plint, uitsluitend een pallet van witten en grijstonen was toegepast. Dat de gevel toch spannend blijft, komt door de balans van gevelcompositie en de materialen die dat evenwicht versterken. Verheus: “Door het mozaïek uit te werken op de maatsystematiek van de gevel, waarbij de voegafstand tussen de glastegels gelijk is gehouden aan de dilataties en krimpvoegen, behoudt het gevelvlak de abstractie van voorheen.”

Nieuwe invulling

The Garage is volgens Verheus echter niet alleen aansprekend door de gevel. “Het gebouw is rationeel en licht én kan daardoor iedere functie aan.” Dus ook de functie die de opdrachtgever voor ogen had: een transformatie naar een kantoorgebouw dat invulling geeft aan het nieuwe werken en qua uitstraling de Zuidas naar de kroon steekt. Bovendien vertolkt het gebouw een belangrijke rol in het stedelijk gebied. “De transformatie van het Citroën Noordgebouw moet, samen met het Zuidgebouw, functioneren als katalysator voor de levendigheid en aantrekkelijkheid van de openbare ruimte, die reeds is ingezet met de voltooide transformatie van het Olympisch Stadion”, is te lezen in het ambitiedocument dat aan het begin van het proces is opgesteld.
Om die aspiraties waar te maken hoefde Rijnboutt de ware aard van de garage niet te verbloemen, zij koos ervoor om juist de originele kwaliteit waar mogelijk te herstellen en de essentie en het gedachtegoed van Jan Wils te behouden. “Ook wij werden geïnspireerd door het ontwerp van de destijds moderne automobiel en in het bijzonder de Citroën DS.” Bij de entree is dat duidelijk zichtbaar. Waar vroeger de benzinepompen stonden en de auto’s de garage binnenreden, hebben wij de gevel geopend. Bij de technische uitwerking van de hoofdentree is de beglazing structureel verlijmd en afgezoomd met RVS biezen. Hoeken zijn gebogen en van glas én alle detaillering is waar mogelijk verdekt uitgevoerd.”

De voormalige oprit is het decentrale hart. Hier kunnen lezingen gehouden worden, informele samenkomsten georganiseerd worden én er zijn beglaasde vergaderruimten en flexplekken ingericht.

De verbindende helling

Na het passeren van de entree en de receptioniste, kunnen diverse richtingen aangehouden worden. “Omdat er meer personen gebruikmaken van een kantoorgebouw met een restaurant en sportaccommodatie, dan van de eerdere garage, zijn op twee plaatsen nieuwe trappenhuizen geplaatst en een centrale kern met liften”, laat Verheus zien. Maar de mooiste route naar boven voert langs de zuid- en westzijde van The Garage. Niet alleen omdat de hellingbaan een geweldig uitzicht biedt op MOVE, de Zuidgarage die door BiermanHenket is getransformeerd, en het Olympisch stadion; de voormalige oprit is het decentrale hart. Hier kunnen lezingen gehouden worden, informele samenkomsten georganiseerd worden én er zijn beglaasde vergaderruimten en flexplekken ingericht. “De hellingbaan is nog steeds de verbinder in het gebouw. Vroeger stond de auto hier centraal, nu de mensen die er werken.”
De grote ramen zorgen voor maximale lichtinval en de kleurstelling, de grijze hellingbaan en de neutrale kleuren van het meubilair, vestigt de aandacht op het DNA van het gebouw en haar omgeving. Zelfs de doorkijk naar de kantoren is zo vormgegeven dat het weinig verbeelding vergt om de showroom weer op het netvlies te laten verschijnen. “Veel aandacht ging uit naar de transparantie. Wanden in de kantoren reiken daarom niet tot de plafonds en de scheiding tussen de kantoren en de hellingbaan en atria zijn opgebouwd uit moderne puien van staal en glas.”
Maar er is ook ruimte voor een knipoog blijkt tijdens de rondgang. Aan het eind van de hellingbaan bevindt zich de voormalige autolift die nu dienstdoet als vergaderruimte. Tot slot kan via het trappenhuis de daktuin op het voormalige parkeerdak bereikt worden. Hier is behalve een daktuin extra kantooroppervlak gerealiseerd door het toevoegen van een volume met een volledig glazen gevel die dezelfde vormentaal spreekt als de entree en de compositie van het gebouw respecteert.

De werkplekken in de kantoorruimtes zijn transparant opgezet, maar dankzij slimme, schuivende roomdividers heeft men toch het gevoel in een eigen ruimte te werken.

 

RenovatieTotaal