“Uitdagingen in circulair installeren vraagt om samenwerking.”
De bouw- en installatiebranche staat voor een belangrijke transitie naar duurzaamheid, waarin circulair installeren een steeds grotere rol speelt. Deze methode richt zich op het hergebruik van installaties en materialen, waardoor afval en milieu-impact worden geminimaliseerd. In een podcast op KUBR (communityplatform voor de Nederlandse ontwerp-, bouw- en techniekbranche) gaat Laurens de Vrijer, programmamanager Circulariteit bij Techniek Nederland in gesprek met Lennert Hut van KUBR over de urgentie van circulair installeren, de uitdagingen en de oplossingen.
Auteur: Harmen Weijer. Foto: KUBR
Circulair installeren gaat verder dan alleen het efficiënt gebruiken van energie. Het draait om een bredere aanpak, waarbij installaties en componenten in gebouwen worden hergebruikt of zodanig ontworpen dat ze langer meegaan. Dit betekent dat installaties niet worden vervangen, maar worden gerepareerd of gemodulariseerd, zodat onderdelen vervangen kunnen worden zonder dat het hele systeem onbruikbaar wordt. De Vrijer legt uit dat de installatiesector meer moet doen dan alleen energie-efficiëntie nastreven. Hij zegt: “Het besef dat installaties een heel hoog milieu-impact hebben, kwam eigenlijk pas toen de milieunorm voor gebouwen werd aangescherpt.”
In Nederland komt de druk om circulair te werken steeds meer vanuit regelgeving, zowel op nationaal als Europees niveau. Bedrijven moeten niet alleen hun energieverbruik verminderen, maar ook letten op het gebruik van grondstoffen. De Vrijer benadrukt dat de motivatie om circulair te werken vanuit twee richtingen komt: intrinsiek en extrinsiek. De Vrijer: “Er is de intrinsieke motivatie om anders met de aarde en grondstoffen om te gaan, omdat installaties een hoge milieu-impact hebben. Daarnaast komt de extrinsieke motivatie vanuit regelgeving, zowel vanuit Nederland als Europa.”
Deze dubbele motivatie zorgt ervoor dat de transitie naar circulair installeren niet meer optioneel is. Het gaat om het creëren van duurzame installaties die lang meegaan en hun milieu-impact gedurende de hele levenscyclus minimaliseren.
Uitdagingen en oplossingen
Een van de grootste uitdagingen in circulair installeren is de complexiteit van installaties. De Vrijer: “Installaties zijn vaak samengesteld uit meerdere componenten en materialen, zoals koper, plastic en metaal, wat de circulaire transitie moeilijker maakt in vergelijking met bouwmaterialen die een meer monostroom karakter hebben.”
Om deze uitdaging aan te pakken, is er een focus op modulair ontwerpen. Dit betekent dat installaties zo ontworpen worden dat onderdelen eenvoudig vervangen of gerepareerd kunnen worden. Hierdoor hoeft niet het hele systeem te worden afgedankt wanneer er één onderdeel defect raakt.
Samenwerking binnen de keten
Een ander belangrijk onderdeel van de circulaire transitie is samenwerking binnen de keten. De Vrijer: “Je hebt een groepje koplopers die al goed bezig zijn, maar wij moeten ervoor zorgen dat het hele peloton in beweging komt.” Dit betekent dat niet alleen de grote bedrijven moeten worden betrokken, maar ook het midden- en kleinbedrijf (MKB), zodat de hele sector vooruitgaat.
Er is een sterke behoefte aan samenwerking tussen verschillende partijen, zoals installateurs, fabrikanten en opdrachtgevers. Een goed voorbeeld hiervan is het verminderen van verpakkingsafval. De Vrijer geeft aan dat door samenwerking met fabrikanten en groothandels, verpakkingen worden gereduceerd en duurzamer worden gemaakt.
Overheid
De overheid speelt een cruciale rol in het stimuleren van circulair installeren. Door middel van regelgeving, zoals de Milieu Prestatie Gebouwen (MPG)-norm, wordt de milieubelasting van gebouwen berekend. Deze normen dwingen bedrijven om bewuster om te gaan met hun materiaalkeuze. De Vrijer: “Wij zitten aan tafel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken om de belangen van installateurs te behartigen en te zorgen dat regelgeving niet tegenwerkt, maar juist ondersteunt in de circulaire transitie.”
Daarnaast benadrukt hij dat het bedrijfsleven ook een belangrijke verantwoordelijkheid heeft. “Grote bedrijven moeten vanaf 2025/26 hun duurzaamheidsverslagen deponeren en laten goedkeuren door accountants,” aldus De Vrijer. En dat betekent dat zij hun hele keten, inclusief installaties, onder de loep moeten nemen om hun milieu-impact te verlagen.
Toekomst van circulair installeren
De toekomst van circulair installeren biedt veel kansen, maar er zijn nog enkele obstakels te overwinnen. Het vereist een verandering in mentaliteit binnen de sector. Installateurs moeten niet alleen denken aan de korte termijn en de kosten, maar ook aan de duurzaamheid van de materialen en installaties op de lange termijn. De Vrijer illustreert dit met een voorbeeld: “In Groningen werden oude cv-ketels van een provinciehuis niet afgedankt, want de projectleider zag dat die cv ketels nog minimaal 5 tot 10 jaar mee konden. Ze zijn later hergebruikt in een sociale werkplaats. Dit soort initiatieven toont aan dat met de juiste mindset veel bereikt kan worden.”
Circulair installeren gaat niet overigens niet alleen over technische innovatie, maar ook over het ontwikkelen van nieuwe contractvormen en aanbestedingsmethoden. De Vrijer hierover: “Als je het niet uitvraagt in de aanbesteding, ja dan krijg je ook geen circulaire oplossingen van dat van de opdrachtnemer.” Door circulaire oplossingen al in de ontwerpfase van een project mee te nemen, kunnen installaties langer meegaan en is het eenvoudiger om ze te hergebruiken, aldus De Vrijer in de podcast.
