Als het maar zwart is…
Volgens de verhalen was dat keuze die Henry Ford mensen gaf. Het was voor hem een van de middelen om de productie te optimaliseren. Minder keuze zorgt ervoor dat je meer in massa kunt produceren. En laat ik meteen duidelijk zijn, dat is níet de kant die we op moeten als het gaat om het renoveren van onze woningen. Het uiterlijk van onze woningen wordt juist bepaald door gevel en dak en het gebruik door alles binnen deze ruimte. Het is niet voor niets dat architecten er de moeite voor nemen om na te denken over kwaliteit, vorm, geleding en materiaalgebruik. Soms zijn het hele kleine dingen, zoals een dak overstek, of een bepaald materiaal dat ervoor zorgt dat een gebouw de juiste waardering krijgt. Daar moet je geen eenheid van maken, dat moet je juist benutten om eigenheid te kunnen bieden.
En toch hebben we een bestaande woningvoorraad waarin een grote mate van herhaling aanwezig is en zich daarom leent om op industriële wijze aan te pakken. Die herhaling wordt door menigeen aangegrepen om standaardoplossingen te maken. En ik denk dat daar een grote kans zit voor verduurzaming, herhaling biedt het platform voor opschaling. Uit onze studies is gebleken dat we in Nederland slechts zeven verschillende type gevels hebben en negen verschillende daken. Daarmee heb je dus het gros van de bestaande voorraad te pakken. Voldoende basis voor industrialisatie zou ik zeggen.
Maar dat wil niet zeggen dat alles hetzelfde wordt, er is meer dan alleen zwart. We moeten op basis van de technische herhaling (het platform) ruimte bieden voor eigen inbreng en eigen identiteit. Dat gebeurt nu al automatisch, iedere koper kiest een eigen voordeur, eigen luifel, of kleur van zijn kozijn. Voor renovatie moeten we nog een stapje hoger dan onderhoud maar af van nieuwbouw. Daarvoor moeten we zorgen dat de gebruiker aan de knoppen kan komen te zitten om te kiezen wat hij wil.
In honderd jaar tijd is de lopende band van Ford veranderd in een volautomatische robotbaan. Maar de robotisering in de bouw staat nog in de kinderschoenen. Juist het bieden van keuze in een gestandaardiseerde productielijn zorgt nu nog voor meer barrières dan versnelling. Maar het is mogelijk. Maak bewuste keuzes over waarin gevarieerd mag worden en neem niet alles op voorhand op in het automatische proces. Maak standaard wat standaard kan, en laat ruimte voor maatwerk waar de gebruiker dit verlangt. Dan hebben we het over componenten die aansluiten op de vraag van de gebruiker (gebruiksfunctie), die aangebracht kunnen worden volgens de principes van industrialisatie. Termen als ‘printing on demand’ of ‘customized products’ moeten gemeengoed gaan worden in de bouw. Zodat niet alleen zwart, maar alle kleuren van de regenboog tot de mogelijkheden behoren.
