Componenten maken circulariteit mogelijk
Woningen gaan gemiddeld 120 jaar mee. Maar binnen die periode vindt cyclisch onderhoud plaats om de woning op peil te houden. Bovendien worden die natuurlijke momenten zo nu en dan aangegrepen om naast onderhoud kwaliteitsverbeteringen door te voeren. We noemen dit dan een renovatie, of zelfs een transformatie. Onze opgave is om deze ingreep zo efficiënt mogelijk voor elkaar te krijgen. Verminderen van CO2, verbeteren van comfort, tegen zo laag mogelijke kosten, en met een zo gering mogelijke impact op het milieu. Voor dit laatste aspect is circulariteit van belang; hoe kun je ervoor zorgen dat zo min mogelijk (nieuwe) materialen nodig zijn om te kunnen voorzien in de onderhouds- en renovatiebehoefte.
Het lijkt een nieuwe hype, maar circulariteit bestaat al veel langer. In de jaren zestig maakte het drager-inbouw principe van Habraken al onderscheid naar een drager die lang mee kon en een inbouw die je als gebruiker zelf bepaalde, en daarom een kortere cyclus kende. En begin 2000 gaf het Industrieel Flexibel en Demontabel bouwen (IFD) invulling aan demontabiliteit in de bouw. Beiden nog niet ingestoken om de kringlopen daadwerkelijk te sluiten, maar wel met als oogpunt zeggenschap en invloed van de gebruiker een plek te geven binnen het wonen.
Door de jaren heen hebben we vaak stilgestaan bij het klein maken van opgaven. In de jaren ‘80 en ‘90 hebben we geëxperimenteerd met badkamers en keukens als inbouwcomponent. Op basis van onze praktijk zagen we rond 2007 dat er patronen in de voorraad aanwezig zijn en kwamen we erachter dat elke woning is samengesteld uit componenten, die zich herhalen. Dan wordt eveneens zichtbaar dat ieder component zijn eigen cyclus heeft. Hierdoor is het wenselijk dat ieder component afzonderlijke ingevuld kan worden, vanuit zeggenschap en invloed. Daarmee kun je zelf het moment van ingrijpen bepalen, zelf de kwaliteit bepalen maar ook zelf het proces bepalen. Dat opent kansen voor circulariteit. Waar het bij Habraken ging het om functiescheiding, bij IFD om demontabiliteit gaat het bij componentenaanpak, naast die twee, om inperking van de opgave. Zo is het makkelijker om materialen van een afgeschreven dak een plek te geven, dan alle materialen uit een hele woning. Bij het ontwikkelen van een aanbod voor dakvernieuwing kan nader beschouwd worden hoe materialen hergebruikt kunnen worden (nu en in de toekomst) en welke eisen dat stelt aan het verwijderen en opslaan van materialen en aan de kwaliteit daarvan.
Component Renovatie biedt een sleutel om daar waar mogelijk stappen te maken in circulariteit. Een circulair dak een circulaire gevel of een circulaire badkamer. Het denken over circulair bouwen is niet nieuw maar het daadwerkelijk doen wel. Klein beginnen geeft de meeste kans dat er daadwerkelijk iets gedaan wordt. Zo kan circulair doen stap –voor-stap dichterbij komen.
