Gebruiksfase
Wanneer we een nieuwe woning bouwen, beseffen we ons niet dat dit gebouw de komende 120 jaar zal blijven staan. Nieuwbouw neemt grofweg 5 jaar in beslag, van initiatief tot het moment dat je er daadwerkelijk woont. Deze periode bestrijkt slechts 4 procent van de 120 jaar.
De gebruiksfase krijgt meestal de minste aandacht, maar heeft op alles de meeste impact. Google maar eens op ‘fasen bouwproces’ en negen van de tien resultaten hebben betrekken op initiatief, voorbereiding en realisatie (in welke terminologie dan ook) en als je geluk hebt staat heel kort gebruik vermeld. Niet als zelfstandige fase maar veelal om een einde van de realisatiefase aan te kondigen.
Google voor de proef op de som maar de term ‘cycli bouwproces’ en zie dat dit enkel rechtlijnige afbeeldingen oplevert in plaats van een daadwerkelijke cyclus die de gebruiksfase typeert.
Natuurlijk bepaal je bij het ontwerpen van gebouwen heel veel, voor nu en in de toekomst, maar de impact van de gebruiksfase blijft vaak onderbelicht. Gebruik gaat namelijk continu over de afweging of het gebouw nog voldoet aan de criteria die je hebt gesteld. Criteria vanuit duurzaamheid (verbruiken we niet te veel energie), vanuit gebruik (is het groot genoeg), vanuit esthetica (vind ik het nog mooi), vanuit exploitatie (kost het onderhoud me niet te veel). Allemaal afwegingen die in de gebruiksfase de revue passeren. Daarmee lijkt het net alsof we dagelijks rekensommen maken om te kijken of het nog wel goed gaat. Deels doen we dat impliciet als particulier (‘volgend jaar toch maar weer de kozijnen schilderen’ of ‘ik wil eigenlijk uitbouwen’) voor de professionele beheerders zoals woningcorporaties is dat de gewoonste zaak van de wereld.
Maar we beoordelen niet één aspect. Het is een integrale afweging tussen tal van aspecten. We moeten met zijn allen de kennis die we hebben van de gebruiksfase beter gebruiken. Gebruik is de fase waar ingrepen worden geïnitieerd, die variëren tussen schilderen en sloop/nieuwbouw. Technisch, financieel en vanuit bruikbaarheid (comfort en kwaliteit) vinden we hier iets van. We moeten dan ook zorgen dat de kennis die nodig is in die fase, voor iedereen zichtbaar en bruikbaar is. Met de technologische mogelijkheden moeten we hier als bewoner en professional slimmer gebruik van maken. Voor de nieuwe generatie zal deze vorm dan ook veel vanzelfsprekender zijn.
Laten we daarom starten om in opleidingen renovatie een veel prominentere plek te geven. Immers, in die gebruiksfase wordt de afweging gemaakt dat een kwaliteit niet meer afdoende is, en dus verbeterd dient te worden. Het leidt weer tot een initiatief, maar deze keer het initiatief voor een renovatie.
