SportCity Haarlem inventief verduurzaamd

Fit blijven in een voormalig hoofdpostkantoor. Volgens SportCity is het monumentale pand aan de  Gedempte Oude Gracht in Haarlem bij uitstek geschikt als stijlvolle stadsfitness. Een moderne sportclub in een klassiek pand. ‘We hebben het karakter van het monumentale gebouw behouden en zelfs benadrukt met klassieke elementen in de inrichting. Toch is het een hele puzzel geweest om in zo’n oud gebouw de faciliteiten voor onze vele leden zo praktisch mogelijk te situeren en om de nieuwe installatietechniek een logische plek te geven.’
 
Tekst: Paul Engels
 
Stan de Lange van SportCity heeft heel wat schetsen moeten maken om de circa 3.500 m2 van het kenmerkende gebouw slim in te richten. Het grootste gedeelte van het gebouw (zo’n 13.000 m2) is gerenoveerd tot stadskantoor voor de gemeente Haarlem. De begane grond en kelder zijn het domein van de sportclub. De Lange legt uit: ‘Er zat al een sportcentrum op de begane grond en die hebben wij eind 2011 overgenomen. In de jaren erna startte de renovatie van het gebouw en daarbij hebben we gezocht naar uitbreiding. Extra vloeroppervlak van de gemeente huren om de entree te verplaatsen, bleek niet mogelijk. Er was echter een grote kelder aanwezig, met op de begane grond een enorme opening in de vloer naar die kelder. Onze insteek is geweest om die vloer te dichten en zo begane grond en kelder beter te benutten.’
 
De nieuwe, grote herenkleedkamer met eigen welness kreeg een plek in de kelder. Evenals de grote zaal met fitnessapparaten, het zonnebankgedeelte en de kinderopvang. ‘Op die manier konden we op de begane grond de dameskleedkamer in omvang verdubbelen en een eigen welnessgedeelte geven. De oude sportzaal was donker met zwarte muren en plafonds. We hebben licht gebracht op de begane grond door witte muren en een open trap naar de kelder met glazen afscheiding, zodat je veel meer daglicht krijgt. Op de begane grond kwamen de cardio-apparaten, een klein kantoor en een goede horecavoorziening. Een groot deel van het horecaterras ligt op een verhoogde vloer die boven het voormalige keldergat is gemaakt.’
 
Verhoogde vloer
Het verhoogde terras had alles te maken met de installatietechnische voorzieningen. Stan de Lange: ‘De kleedkamer moest conform het Bouwbesluit voldoende hoogte hebben. Tegelijk heb je de nodige installatietechnische voorzieningen zoals ventilatie/afzuiging en warmwatervoorziening voor de douches. Door de vloer van de horeca op de begane grond te verhogen, konden we veel installaties daaronder kwijt. Dan nog zijn leidingen ingefreesd om elke centimeter te benutten. Ook in de keldervloer was het een gepuzzel qua ruimte. Er moest een tweede fecaliënpomp komen en we wilden een gat in de keldervloer maken. Er is tweemaal een bouwstop geweest omdat men bang was dat we in het grondwater terecht zouden komen, maar er bleek een betonnen constructie om de kelder te zitten waardoor dat gevaar was geweken. Maar ook hier moest met een extra laag pomphuis worden gewerkt vanwege de maatvoering.’
 
Oud en nieuw
Oscar den Boer van H2O Installatietechniek Woerden B.V. spreekt van een uitdagende klus om de technische voorzieningen voor een monumentaal pand als dit oude postkantoor te ontwerpen en te installeren. ‘Het komt in belangrijke mate aan op een goede voorbereiding. Het helpt dat SportCity voor dergelijke renovaties kiest voor een vast team met aannemer HBRM en Schouten Klimaattechniek voor de luchtbehandeling. Wij namen vooral de verwarming, warmwater en sanitaire voorzieningen voor onze rekening. Grootste opgave daarbij was de afwezigheid van gas. De douches werkten voorheen op elektrische boilers, maar die hadden een hoog energieverbruik. Samen met A.O. Smith is gekeken naar hun energetisch vooruitstrevende ZETA lucht/water warmtepompboiler met een rendement (Coëfficiënt of Performance) tot 5,3. Door overdracht van de warmte vanuit de buitenlucht naar het sanitaire water in het voorraadvat kan dit water in de ideale situatie worden opgewarmd tot 65 graden Celsius, een belangrijke temperatuur in verband met voorkoming van legionella. Elektrische boilers zorgen voor naverwarming als die temperatuur niet wordt gehaald via de warmteoverdracht van de warmtepomp. We hebben wel veel zitten rekenen aan het systeem, omdat met name de leidinglengte vanaf het dak van de binnenplaats naar de kelder fors is. Door extra isolatie van de leidingen paste dit systeem prima in dit unieke project. We hebben twee ZETA warmtepompboilers geïnstalleerd voor de heren- en dameskleedkamer. A.O. Smith heeft de installatie regelmatig getest en de gegevens uitgelezen. De pompen draaien als een zonnetje. Dat is ook de bedoeling, want als tientallen sporters na een spinningles willen douchen, moeten zij dat prettig kunnen doen en niet merken dat er nieuwe technieken achter schuilgaan.’
 
Doorsporten
Overigens stonden de leden van SportCity continu centraal, want ook tijdens de fasegewijze verbouwing van de sportclub en de rest van het monumentale gebouw ging de exploitatie gewoon door. Stan de Lange: ‘Ook toen het gebouw in de steigers en netten stond om het metselwerk van de gevels te renoveren en de nieuwe kozijnen te plaatsen. We hebben steeds gezorgd dat men kon sporten. Maar het was wel een verademing toen het allemaal af was. En we merken in de exploitatie dat we veel zuiniger omspringen met energie. Niet alleen door de warmtepompboilers, maar  ook door de energiezuinige ledverlichting die is geïnstalleerd. Als het goed is hebben we die binnen anderhalf jaar terugverdiend. Je moet wat investeringen betreft steeds kijken wat qua duurzaamheid, exploitatie en dienstverlening belangrijk is. Zo hebben we ook een compleet nieuw luchtbehandelingsysteem laten aanleggen en een aantal airco-units. Die vragen de nodige energie, maar zijn absoluut wenselijk voor de sporters. De aanwezige elektrische boilers zijn hergebruikt voor de naverwarming van de warmtepompen.’
 
‘Meeliften’
SportCity Haarlem is fraai en doordacht gerenoveerd. Omdat ook de installatietechniek een goede plek heeft gekregen, is bovendien de inrichting fraai. Soms opvallend als onderdeel van de moderne sportvoorzieningen, zoals de luchtbehandelingskanalen en grote lampen, soms onopvallend door de kanalen netjes weg te werken bij de kolommen. Oscar den Boer: ‘Het is in een monumentaal gebouw niet altijd eenvoudig om plek te vinden voor de installatietechniek. Dat viel voor ons nog mee omdat we konden ‘meeliften‘ met de grote luchtkanalen die van het dak naar de ruimten moesten. Echter, vooral richting kelder was het echt puzzelen. Maar alle techniek heeft een plek gevonden en functioneert prima. Van de brandwerende voorzieningen tot de warme douches. Het is goed sporten in een