Praktische transformatie gemeentelijk monument Bodegraven

De renovatie van het monumentale apothekerspand in hartje centrum Bodegraven is in volle gang. Tenminste, voor zover bouwbedrijf Goudriaan-Jongerius uit Waarder vooruit kan, want de opdrachtgever projectontwikkelaar ACRRE is nog in onderhandeling over de bestemming van de commerciële winkelruimte op de begane grond. Daarnaast is op dit moment nog niet bekend of de drie appartementen in het gebouw huur of koop worden. Voor een groot deel van de bouwwerkzaamheden zijn die open vragen geen beletsel, maar voor zaken die bewonerswensen en specifieke installatietechniek betreffen, is het proces deels nog een open boek.

“Flexibiliteit is sowieso een vereiste bij een renovatie,” vertelt uitvoerder Ton van Schaik, “maar bij dit project is het soms even terugschakelen in het tempo, omdat er eerst besluiten moeten worden genomen. Dat neemt niet weg dat je nu al gaat zien dat het pand straks weer een plaatje wordt. Dat is voornamelijk in het pand waar we van alles aan het vervangen, versterken en indelen zijn. Dat geldt ook voor de aanpassingen aan de buitengevel waar nieuw stukwerk komt en waar de kozijnen van vroeger met de markante schuiframen voor een fraaie uitstraling gaan zorgen. We gaan niet veel aan het uiterlijk veranderen, want het is een gemeentelijk monument.”

Gangbare systemen

Er is nog een hoop te doen, maar de appartementen krijgen inmiddels hun vorm. De woon-, slaap- en badkamers hebben hun plek gekregen, inclusief het benodigde installatiewerk. “Dat nemen wij direct mee in de nieuwe wanden en plafonds. De woningen krijgen een gangbaar systeem met cv-ketels, verwarmingsradiatoren en CO2 gestuurde ventilatie. De cv-ketels komen in de gangen te hangen. Met koeling houden wij in de huidige aanleg geen rekening. Natuurlijk kun je ook de stap maken naar geavanceerde technieken en lage temperatuurverwarming, maar dan zou je de schil perfect moeten isoleren. Nu blijft bijvoorbeeld het enkelglas in de kozijnen zitten vanwege de uitstraling met de oorspronkelijke schuiframen. Er is bij deze renovatie gekozen voor een fraaie uitstraling in combinatie met praktische oplossingen. De commerciële winkelruimte is een apart verhaal met vloerverwarming. Hier bleek de houten vloer dermate verrot te zijn, dat een dikke betonvloer is gestort die volledig is geïsoleerd. Daaronder zit nog gedeeltelijk een kelder, die straks ruimte biedt aan de installatietechniek voor de ondernemer. Op het dak mogen geen koelunits of luchtbehandelingskasten komen, dus die zullen in de kelder worden ondergebracht.”

Historie te proeven

De buitengevel is zodanig vochtig dat gekozen is voor een geïsoleerde houtskeletbouw voorzetwand met isolatie en luchtspouw om de buitenmuur voldoende te kunnen ventileren. In de buitengevel komen gaten voor natuurlijke ventilatie. Ton van Schaik: “Het pand dateert uit het eind van de 19e eeuw. In de loop der jaren zijn er delen achter gebouwd, al snel een deel dat je herkent aan het handmatig bewerkte houtwerk en vervolgens nog een aantal delen, tot in de jaren ’60. We kwamen verschillende achterdeuren in het pand bij de sloop tegen, soms was het bovenlicht gewoon dichtgetimmerd. Ook diverse plafonds over elkaar, van hout, riet, spanplafonds, gips, alles over elkaar. In het appartement beneden blijven twee houten sierplafonds gehandhaafd. Ook deuren met glas in lood wil de opdrachtgever graag behouden in het appartement op de begane grond, evenals de oude schouw. Hier proef je de historie. Maar ook in de appartementen op de eerste verdieping zie je aan oude deuren, kozijnen etc. dat je in een pand met een rijk verleden woont. De zolder met de prachtige spanten is net te laag om hier ook doelmatige woonruimte te maken. De zolder blijft vooralsnog leeg.”

Restauratie-architect

Initiatiefnemer Daan Versteeg, van projectontwikkelaar ACRRE over de renovatie van de voormalige apotheek en het erachter gelegen apothekerslaboratorium dat in een vrijstaande woning gaat veranderen: “Vanaf het moment dat wij het pand bezochten, raakten we verliefd op de plek en de uitstraling van binnen en buiten. Het plan, dat wij hebben uitgewerkt met restauratie-architect Marco Bruijnes, is tot stand gekomen in goed overleg met gemeente, erfgoedcommissie, monumentenwacht en ondernemersvereniging. Bodegraven krijgt er weer twee prachtige, gerestaureerde panden in het centrum bij.”