Huurwoningen Enschede op bijzondere wijze naar aardgasloos
Als in 2050 alle woningen van het aardgas af moeten zijn, moet er veel gebeuren, zeker bij woningcorporaties. Bij Woningcorporatie Domijn in Enschede zijn 4 huurwoningen binnen 5 werkdagen gerenoveerd, maar wel op bijzondere wijze. Want niet het hele huis is volledig geïsoleerd, maar alleen die vertrekken die het meest gebruikt worden. De leefwijze van bewoners is daarbij het uitgangspunt, of zoals het in dit project wordt genoemd: thermisch compartimenteren.
Auteur: Harmen Weijer
Domijn heeft bij dit project de samenwerking gezocht met het Lectoraat Sustainable Building Technology & Material (SBTM) van Hogeschool Saxion en Pioneering. Als pilot zijn vier wonin gen aan de Vlasstraat en Hennepstaat in Enschede aangepakt. Pascal ten Berge, senior projectleider bij Domijn: “Normaal gesproken pakken we de hele woning in met isolatiemateriaal. Maar waarom zou je de slaapkamers potdicht timmeren, terwijl 90% van de mensen het liefst met het raam open slaapt?” In deze pilot is daarom gekozen om de woning op te delen in verschillende gedeeltes. Er wordt per gedeelte bekeken hoe er het best verwarmd en geïsoleerd kan worden.
De woningen uit de Vlasstraat in Enschede stammen uit de jaren 60, zoals veel huizen van woningcorporaties.
Ten Berge: “De meeste mensen vinden het fijn als het in de slaapkamer ongeveer 15 graden is, in het slaapkamergedeelte mag het best wat koeler zijn. Inde woonkamer en keuken moet het
natuurlijk lekker op temperatuur zijn. Dat gedeelte pakken we goed in door de vloer, het plafond tussen woon- en slaapkamer en de wanden optimaal te isoleren. Kortom: we isoleren de ruimtes die we verwarmen”.
Duurzaam wonen zonder onnodige investeringen
Er wordt gebruik gemaakt van een nieuw hoogwaardig isolatiemateriaal in het woonkamer- en keukengedeelte. Het kan gezien worden als een ‘isolatiebehang’ van 2 centimeter, dat in de leefruimtes aan de buitenmuren wordt aangebracht. Het huis wordt dus van binnenuit geïsoleerd, waar door er aan de buitenkant helemaal niets verandert. Dit zorgt voor een vermindering in de bouwkosten en is minder ingrijpend voor bewoners. Dewoning wordt in enkele dagen geïsoleerd en de bewoners hoeven het huis niet uit. Om de woning te verwarmen wordt er gebruik gemaakt van een warmtepomp en zonnepanelen, waar mee het gebruik van gas niet meer nodig is. Bijzonder is dat twee woningen een hoogtemperatuur warmtepomp hebben, waarbij de huidige radiatoren en manier van verwarmen gelijk blijft. Tot slot wordt veel aan dacht besteed aan het dichten van kieren en wordt in het woongedeelte een ventilatiesysteem met warmteterugwinning toegepast. In de slaapkamers zit natuurlijke ventilatie, dus de ramen kunnen gewoon open. Door deze aanpak krijgen de bewoners ook een lagere energierekening.
Op de daken zijn zonnepanelen neergelegd om het energieverbruik van onder andere de warmtepomp duurzaam op te wekken.
Op weg naar 2050
Ten Berge: “Het kabinet heeft als doelstelling dat alle woningen in 2050 CO2-neutraal en aardgasloos moeten zijn. Hierin ligt ook een grote rol voor woningcorporaties. De pilot aan de Vlasstraat is een test. Misschien ontdekken we samen het ei van Columbus, mogelijk ook niet. Ook daar moet je realistisch in zijn. Experimenteren is nodig om de best mogelijke opties te ontdekken zodat we in 2050 van het gas af kunnen zijn.”
Onder leiding van het lectoraat SBTM van Hogeschool Saxion worden de werkelijke energieprestatiesgemeten en gemonitord. Gerard Salemink, Programmamanager van hetlectoraat en tevens expert Duurzaamheid binnen Pioneering: ““We volgden het energiegebruik en de prestaties van de woningen een jaar lang,terwijl de huizen bewoond warendoor één- en tweepersoonshuishoudens. Omdat één van de vier woningen pas later bewoond werd, hebben we nu alleen de gegevens van drie woningen onder de loep genomen. En na een grondige analyse blijkt het concept nog beter te werken dan we gedacht hadden.” Want twee woningen bleken zelfs meer energie op te wekken dan ze verbruikten. Bij de woning waar dat niet zo was, deed de warmtepomp het niet goed en is die uiteindelijk vervangen. Dit is waarschijnlijk de oorzaak dat in deze woning niet dezelfde resultaten zijn gehaald.
Veelbelovend
Niettemin zijn de voorlopige bevindingen veelbelovend van het project, waarvoor subsidie is ontvangen van de Topsector Energie van het ministerie van Economische Zaken. “Met behulp van specialistische apparatuur hebben we vastgesteld dat deze manier van isoleren en het dichten van kieren en naden inderdaad zorgt voor een beperkt warmteverlies. Het komende jaar monitoren en evalueren we de werkelijke energieverbruiken, de eerste testresultaten verwachten we deze zomer. We zijn ergbenieuwd naar de vergelijking van de prestaties van de verschillende warmtepompen. Daarnaast staan de beleving en het gedrag van de bewoner indeze pilot centraal. In hoeverre zorgen de installaties en isolatiekeuzesvoor een woning waarin het prettig wonen is en waar de huurder zich thuis voelt?”
Domijn kijkt inmiddels samen met Saxion serieus naar een vervolg. In een vijfde pilotwoning wordt getest met een alternatief binnengevelisolatiemateriaal dat sneller en gemakkelijker is aan te brengen. En er wordtgekeken naar een verbetering van de installaties. Daarnaast onderzoeken de partijen of het concept behalve voor één- en tweepersoonshuishou dens ook interessant is voor drie- of vierpersoonshuishoudens.
Samenwerking met andere partners
Om de woningen aan de Vlasstraat en Hennepstraat op een innovatieve manier te renoveren tot duurzame én aardgasloze woningen hebben de twee partijen samengewerkt met de projectpartners Bluedec, aannemers bedrijf Oude Wolbers Borne, Schulte Energie en Techniek, Kamperman Adviseurs in Installatietechniek en NK Bouwbegeleiding.
