Hoofdkantoor dsm-firmenich in Maastricht eerste Paris Proof rijksmonument

Auteur: Joop van Vlerken. Foto’s: Norbert van Onna

De meer dan honderd jaar oude Ambachtsschool aan de Sint Maartenslaan in Maastricht is gerenoveerd en van een nieuwe aanbouw voorzien. Het Zwitsers-Nederlandse dsm-firmenich heeft hier haar Nederlandse hoofdkantoor gevestigd.

“dsm-firmenich wilde graag naar Maastricht en vond daar de oude Ambachtsschool, een rijksmonument. De naastgelegen voormalige bioscoop ‘Euroscoop’ werd gesloopt en op de parkeergarage van die bioscoop is de nieuwbouw gerealiseerd.” Aan het woord is Ronald Wenting, senior adviseur bij ABT. Hij legt uit dat het nieuwe kantoor bestaat uit de gerenoveerde Ambachtsschool en nieuwbouw. “De twee gebouwdelen zijn met elkaar verbonden door een atrium. Dat is het bruisende hart van het gebouw met onder meer een restaurant, de entree en receptie. dsm-firmenich ziet het als een kantoor plus, hun clubhuis.”

Het hybride werken wordt op de nieuwe locatie omarmd, vertelt installatie-adviseur Hans Janssen van Huygen. “Het is een combinatie van thuis en op kantoor werken. Hier komen en werken mensen samen, het is een plek om contact te maken en te overleggen in een gezonde en prettige omgeving. Voor de ongeveer 600 medewerkers hebben we in de nieuwbouw ruim 300 werkplekken gecreëerd. Maar er zijn meer dan duizend stoelen in het gebouw, voor bijvoorbeeld vergaderingen. De voormalige Ambachtsschool is volledig ingericht voor vergaderen.”

Tot voor kort was de oude Ambachtsschool in Maastricht met een glazen aanbouw de bioscoop ‘Euroscoop’. Deze aanbouw is gesloopt en op de parkeergarage van die bioscoop is de nieuwbouw gerealiseerd.

Ambachtelijk gemaakt

De voordelen van een oud pand zijn volgens Wenting evident. “Het schoolgebouw heeft mooie hoge verdiepingen. De ruimtes zijn echt fantastisch en we hebben oude gewelven en tegelvloeren omhoog kunnen halen en zoveel mogelijk in het zicht gebracht. Je kunt echt zien dat het allemaal heel ambachtelijk gemaakt is.” Het gebouw is meer dan honderd jaar oud, benadrukt hij. “Het is een gebouw uit 1912 en het is prachtig om te zien dat je dit soort gebouwen weer een heel nieuw leven kunt geven. De indeling van het gebouw is erg praktisch, met grote lokalen. Daar hebben we mooie nieuwe ruimtes van kunnen maken. Omdat het pand een mooie gevel heeft en een goede structuur, gaat het heel lang mee. De nieuwbouw is in een l-vorm om de oude school heen gebouwd en is net iets groter dan het oude gedeelte.”

Het nieuwe gebouw is in zijn geheel, dus inclusief het oude gedeelte, Paris Proof, vertelt Janssen. “Het gebouw wekt haar eigen energie op, behalve het gebruikersdeel. Met name voor het oude gedeelte waren daarvoor nogal wat ingrepen nodig. We hebben serieus geïsoleerd tot een RC van 6. Daarvoor hebben we voorzetwanden en -ramen gebruikt in het hele gebouw. Ook hebben we wandverwarming toegepast. Dat werkt eigenlijk hetzelfde als vloerverwarming, maar dan met iets dunnere leidingen. Het was in dit gebouw de beste manier om te koelen en verwarmen.”

In het dak van het atrium zijn transparante zonnepanelen geplaatst.

Paris Proof

De warmte- en koudeproductie gebeurt met vier luchtwaterwarmtepompen die op het dak van de nieuwbouw geplaatst zijn, zegt Janssen. “Die keuze lag hier voor de hand. We hebben hier in het zuiden van Limburg te maken met een bodem van kalkzandsteen, mergel. Hierdoor zou een bron snel vervuild kunnen raken. Dat vond de opdrachtgever een te groot risico. Bovendien volstaan de luchtwaterwarmtepompen voor het bereiken van de Paris Proof-ambities.” Naast Paris Proof voldoet het nieuwe gebouw ook aan de eisen voor BREEAM Outstanding en WELL Platinum. Janssen: “Die laatste kijkt vooral naar het binnenklimaat. En hoe de bewoners het gebouw beleven.”

In de nieuwbouw zijn hybride klimaatplafonds toegepast voor de afgifte van koude en warmte, licht Janssen toe. “We maken met deze plafonds echt gebruik van de massa van het gebouw om een heel comfortabel binnenklimaat te creëren.” Het gebouw is bovendien optimaal beveiligd, zegt Janssen. “Voor een multinational is het extra belangrijk dat het gebouw goed beveiligd is. Daarom hebben we hier een WK3-gevel toegepast. Dat is een van de hoogste inbraakklassen die er is. En toch hebben we dat toe kunnen passen in een transparant gebouw.”

De nieuwbouw is in een l-vorm om de oude school heen gebouwd en is net iets groter dan het oude gedeelte. Zo wordt oud en nieuw met elkaar verbonden.

Combinatie van oud en nieuw

De uitdagingen voor dit project zaten voor Wenting vooral in de combinatie van oud en nieuw. “Het behouden van de monumentale ruimtes en het beperken van het gewicht in het gebouw waren voor ons de belangrijkste uitdagingen. Daarom hebben we de ingrepen vooral lokaal gehouden, zodat we niet te veel gewicht hoefden toe te voegen aan de constructie. Daarom hebben we bijvoorbeeld ook niet gekozen voor vloerverwarming omdat je dan dikke, zware vloeren moet storten. Dat wilden we niet omdat we dan de fundering onder het gebouw zouden moeten versterken.”

Het gebouw stamt uit 1912 en authentieke elementen zoals vloeren en trappen zijn in stand gehouden.

Dezelfde uitdaging gold eigenlijk ook voor het nieuwe gebouw, zegt Wenting. “Ook daar wilden we niet te veel gewicht toevoegen, omdat we bouwden op de parkeergarage van de oude bioscoop. Ook daar wilden we de fundering niet versterken, omdat dat gepaard gaat met behoorlijke kosten. Dat maakte de puzzel voor dit project wel ingewikkeld.” De fundering van de Euroscoop bood wel meer mogelijkheden, legt Wenting uit. “Dat was een gebouw uit 1994 met goede structuren en we hadden best veel informatie. We konden dus nieuwe berekeningen maken om zo meer draagvermogen uit de fundering te kunnen halen.”

Op het dak van de nieuwbouw zijn naast de vier luchtwaterwarmtepompen ook de luchtbehandelingskasten voor de ventilatie geplaatst.

Veel zonnepanelen

Janssen noemt ook de korte bouwtijd als uitdaging. “In minder dan vier jaar is dit gerealiseerd. En zeker met alle certificaten die we behaald hebben, is dat een bijzondere prestatie.” Om in aanmerking te komen voor die certificering, waren veel zonnepanelen nodig, legt Janssen uit. “We hebben 620 zonnepanelen geplaatst, op het dak én op de gevel. Zo wordt het gebouwgebonden energiegebruik volledig gecompenseerd.” Op het gebied van circulariteit is alles gedaan om zoveel mogelijk te hergebruiken. Toch liggen hier nog verbeterpunten, denkt Wenting. “We hadden de staalconstructie van de oude bioscoop graag hergebruikt, maar door de strakke planning is dat niet gelukt. Er was weinig ruimte om te experimenteren. Maar dat is wel iets wat ik in een volgend project mee wil nemen. Want hoe verder we in de tijd komen, hoe meer we moeten hergebruiken.”

In de nieuwbouw zijn hybride klimaatplafonds toegepast voor de afgifte van koude en warmte.