“Verduurzaming van woningen draait om comfort én gezondheid”
In de verduurzaming van bestaande woningen ligt de nadruk vaak op isolatie, zonnepanelen en warmtepompen. Maar wie écht toekomstbestendig wil renoveren, moet ventilatie minstens zo serieus nemen. “Ventilatie is de stille motor achter comfort, gezondheid en energie-efficiëntie”, stelt Rutger Naber van Zehnder. “En juist in renovatieprojecten is het dé sleutel tot een duurzame woning.”
Auteur: Harmen Weijer. Foto’s: Zehnder
Jarenlang was ventilatie in de gebouwde omgeving een ondergeschoven kindje. “Vijf tot tien jaar geleden werd er nauwelijks bij stilgestaan”, zegt Naber. “Mechanische ventilatie was vaak voldoende, en daar hield het mee op. Maar inmiddels zijn we wakker geschud.” Met de energietransitie, de stap naar ‘all electric’ en groeiende aandacht voor binnenklimaat en hittestress, staat ventilatie nu nadrukkelijk op de kaart.
Dat is volgens Naber hard nodig. “Zodra je een woning goed isoleert en kierdicht maakt, zoals gebruikelijk is bij renovatie, krijg je automatisch een probleem met luchtverversing. De natuurlijke ventilatie verdwijnt, terwijl bewoners daar vaak niet bij stilstaan. Dan krijg je ongezonde lucht, vochtproblemen of schimmel. Ventilatie moet je dus actief én slim organiseren.”
Volgens Naber wordt ventilatie nog te vaak gezien als een ‘lastige kostenpost’. “Zonnepanelen zijn populair omdat je de investering terugziet in euro’s. Maar ze veranderen niets aan de energievraag van het gebouw. Goede ventilatie verlaagt die vraag juist wél – én verhoogt het comfort. Het gaat erom dat je het hele gebouw als systeem bekijkt.”
Die integrale benadering is cruciaal, stelt hij. “Een woning voorbereiden op een gasloze toekomst betekent méér dan het plaatsen van een warmtepomp. Het gaat om een comfortabele en gezonde leefomgeving met een lage energievraag. Daar hoort ventilatie met warmteterugwinning onlosmakelijk bij.”
Slim ventileren zonder hak- en breekwerk
Voor renovatieprojecten ontwikkelde Zehnder het ‘overflow’-concept. “Dat speelt in op de realiteit van bestaande bouw”, legt Naber uit. “We brengen verse lucht via de slaapkamers naar binnen, vaak vanaf de zolderverdieping en rechtstreeks van buiten. Die lucht stroomt via overstroomvoorzieningen – zoals roosters of kieren – door naar de begane grond. Zo creëren we een gecontroleerde luchtstroom zonder dat er kanaalwerk nodig is.”
Het systeem is inmiddels breed opgepakt, vooral door woningcorporaties. “Overflow is snel toepasbaar, vergt relatief weinig ingrepen en biedt direct gezondheidswinst. Bewoners merken het aan betere luchtkwaliteit in slaapkamers, minder CO₂ en een aangenamer binnenklimaat – ook in de zomer. En zeker in slaapkamers brengen we nogal wat uren door.”
Verse lucht komt via de slaapkamers naar binnen, vaak vanaf de zolderverdieping en rechtstreeks van buiten. Die lucht stroomt via overstroomvoorzieningen – zoals roosters of kieren – door naar de begane grond.
Ventilatie als antwoord op hittestress
Met de oplopende zomertemperaturen wordt ook koeling belangrijker. “Daar kun je ventilatie slim voor inzetten”, zegt Naber. “Via nachtventilatie kunnen we koelere buitenlucht naar binnen brengen. En in combinatie met een warmtepomp kunnen we ook actief koelen via ventilatielucht.”
Juist voor slaapkamers is dat volgens hem ideaal. “Op de eerste verdieping ligt zelden vloerverwarming. Maar met geconditioneerde ventilatielucht kun je wel koelen – zeker als je de luchtkanalen goed isoleert. Dat biedt comfort op warme nachten zonder dat je een energieverslindende airco hoeft te gebruiken.”
Specifieke oplossingen voor gestapelde bouw
In galerijflats kunnen wtw-units worden weggewerkt in een verlaagd plafond bijvoorbeeld boven de galerij.
Waar overflow goed werkt in grondgebonden woningen, ontwikkelt Zehnder parallel oplossingen voor portiekflats en andere gestapelde bouw. “In portiekflats bijvoorbeeld passen we centrale units toe in een souterrain of berging. In galerijflats is er de mogelijkheid tot een verlaagd plafond met daarin de wtw-unit, bijvoorbeeld in de gang of in de keuken. Maar we hebben ook de mogelijkheid boven de galerij op te hangen”, vertelt Naber. “Zo blijven de installaties buiten de woning, wat onderhoud eenvoudiger maakt. Je hoeft niet meer bij de bewoner naar binnen.”
Die benadering past bij de ‘total cost of ownership’-gedachte die bij veel woningcorporaties leeft. “Ze willen duurzame woningen met lage energielasten én lage onderhoudskosten. Goede ventilatie – centraal geplaatst, slim geregeld – draagt daar sterk aan bij.”
Ventilatie is dus geen bijzaak, maar een fundament onder elke geslaagde renovatie. Naber ziet de bewustwording groeien. “Er komt steeds meer aandacht voor het binnenklimaat. Zeker sinds corona beseffen mensen hoe belangrijk frisse lucht is. En gezondheid wordt een steeds belangrijkere waarde, voor bewoners én beleidsmakers.”
Dat ventilatie daarin soms nog achterloopt qua bekendheid, begrijpt hij wel. “Je ziet het niet, je hoort het nauwelijks, en de opbrengst is moeilijk in geld uit te drukken. Maar voor het wooncomfort is het essentieel.”
Vooruitkijkend pleit Naber voor een integrale aanpak van verduurzaming, waarbij ventilatie vanaf het begin wordt meegenomen. “Je kunt niet meer denken in losse maatregelen. Isolatie, verwarming, koeling en ventilatie grijpen allemaal op elkaar in. Alleen als je dat geheel overziet, kun je woningen écht klaar maken voor de toekomst”, besluit Naber.
Zehnder
www.zehnder.nl
