Grootste Nederlandse renovatieproject weer duurzaam

Maar liefst ruim 1150 woningen worden op dit moment gerenoveerd in het project Het Breed in Amsterdam, oftewel het Plan van Gool. In het renovatieplan van woningcorporaties Ymere en Eigen Haard waren duurzaamheid, comfort en veiligheid de belangrijkste uitgangspunten. Daarvoor zijn voor het complex onder meer speciale suskasten ontwikkeld door BUVA, mede mogelijk door het grote aantal producten.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst
Beeld: BUVA, Carla Debets

Het bijzondere woningencomplex in het noorden van Amsterdam is gebouwd tussen 1962 en 1968, en bestaat uit elf woongebouwen van vijf bouwlagen. Hoewel er achter de gevels veel verschillende woningtypes liggen, is dat niet aan de buitenzijde afleesbaar: alle gevels bestaan uit glas achter een grote regelmaat van betonkolommen. Daarnaast zijn er halfronde gesloten balkons toegepast. De woningen zijn bereikbaar door galerijen op de begane grond en derde verdieping, en zijn onderling op de derde verdieping verbonden door een soort tunnels die doen denken aan de slurven voor vliegtuigen op Schiphol.
Na ruim veertig jaar was het hoog tijd voor een grote onderhoudsbeurt. Over renovatieplannen is lang heen en weer gepraat met de bewoners, vooral omdat de bewoners vreesden voor hogere woonlasten. Maar uiteindelijk is de renovatie in februari 2013 gestart en als alles volgens plan verloopt wordt het enorme complex begin 2016 opgeleverd.

Duurzaamheid en comfort
Duurzaamheid stond voor de woningcorporaties voorop. Daarbij zouden de woningen energiezuiniger gemaakt worden, zodat de energielasten omlaag konden. Berekend is dat de bewoners er gemiddeld veertig euro per maand op vooruit gaan, doordat de hogere huur meer dan gecompenseerd wordt door de lagere energielasten. Hoewel dat laatste uiteraard per individuele bewoner kan verschillen.
Voor het verlagen van het energieverbruik worden de woningen geïsoleerd, onder andere door nieuwe ramen met HR++ glas. Waar voorheen in de oude gevels nog – kenmerkende – te openen ramen in de glazen gevels aanwezig waren, zijn de gevels nu gesloten. Echter: zowel de warmtapwatervoorziening als het verwarmingssysteem zijn compleet vervangen door een duurzaam energiesysteem. Daarbij zorgen zonnecollectoren op de daken voor warm tapwater en zonnepanelen voor de opwekking van elektriciteit. Door de grootte van het project gaat het daarbij steeds om enorme aantallen: zo hebben de zonnecollectoren een totaal oppervlak van 1200 m2 wordt in totaal 155 kilometer aan nieuwe leidingen aangelegd en worden er circa 5000 radiatoren vervangen.

Specifieke ventilatieoplossing
Die grote aantallen zorgden er ook voor dat BUVA voor de suskasten een speciale en unieke oplossing kon ontwikkelen. Arie Hazenberg, accountmanager acquisitie bij BUVA: ‘In het complex komen een groot aantal woningen voor met een hoge geluidsbelasting op de gevels. De bewoners van deze woningen hadden vóór de renovatie ook aangegeven dat zij last hadden van het verkeerslawaai. Daarom moesten we dus in deze woningen geluiddempende ventilatieroosters ofwel suskasten toepassen. Standaard worden suskasten op het glas geplaatst, maar dat was hier niet mogelijk door de toegepaste bouwwijze. Omdat het om zoveel woningen ging – ongeveer 900 – was het mogelijk hiervoor kosteneffectief een specifieke oplossing te ontwikkelen.’
In de bijzondere gevelarchitectuur zijn ter plaatse van de verdiepingsvloeren circa 40 centimeter uitstekende betonranden aanwezig. Tussen deze betonnen randen staan de betonkolommen van rond 20 centimeter, in een vast stramien, en achter deze kolommen bevinden zich de glazen gevels. In de betonrand zijn sparingen rond 80 mm opgenomen voor de ventilatie, met een eenvoudig rooster aan de binnenzijde in de woning.
De geluidsbelasting op de woongebouwen moest worden gereduceerd naar de maximaal toegestane 35 dB binnen. ‘Daarom waren hier dus ook suskasten nodig. De vraag was alleen óf en hoe we dat konden combineren met de gevraagde ventilatiecapaciteit van 0,9 liter per seconde per vierkante meter’, licht Hazenberg toe. ‘We hebben dit opgelost door een specifieke oplossing die bestaat uit een buitendeel dat aan de buitenzijde in de sparing wordt geplaatst, dus onderaan de betonrand, en een binnendeel dat aan de binnenzijde van de sparing komt.’
Per woongebouw verschilt de geluidsbelaste zijde, afhankelijk van de situatie. Dus verschilt ook de toepassing van suskasten of gewone ventilatieroosters. Waar de hoge geluidsbelasting geen rol speelt, zijn gewone ventilatieroosters – eveneens van BUVA – toegepast. Daarnaast leverde het bedrijf onder meer nog meerpuntssluitingen met veiligheidsbeslag en diverse soorten deurkrukken.

Veiligheid
Behalve duurzaamheid was ook veiligheid een belangrijk uitgangspunt in de renovatieplannen. Daarbij ging het vooral om het openbaar zijn van de kenmerkende bovenstraten die door de tunnels zijn verbonden. Dit zorgde onder meer voor overlast, vervuiling en lawaai. Om dit probleem op te lossen investeerden de woningcorporaties in zogenoemde entreehuisjes. Deze glazen ‘huisjes’ zorgen ervoor dat de bovenstraten alleen toegankelijk zijn voor bewoners. Daarnaast zijn ook de liften vervangen én worden de bruggen weer in de oorspronkelijke felle kleuren geschilderd.
Gedurende de uitvoering – én ook vooraf – is er veel contact met de bewoners. Zeker nadat de eerste plannen niet bepaald met gejuich werden ontvangen en de renovatie nogal wat vertraging ondervond. De bewoners kunnen ervoor kiezen tijden de uitvoering in hun woning te blijven óf tijdelijk in een logeerwoning te trekken. Er wordt gewerkt in modules van 10 woningen om de overlast zoveel mogelijk te beperken. Aan de buitenzijde worden ook nog de betonvloeren hersteld en krijgen alle betonnen onderdelen een schilderbeurt.

Voorbeeldproject

Het Breed in Amsterdam-Noord is een voorbeeldproject van het Europese Staccato-project, onderdeel van het Concerto-programma van de EU. De Staccato-projecten laten zien wat er nodig is om woongebouwen duurzaam te renoveren, Behalve in Amsterdam zijn er Staccato-projecten in het Hongaarse Budapest en het Bulgaarse Sofia.
Het Breed was ook genomineerd voor de FSC Keten Award 2013, maar kreeg deze prijs uiteindelijk niet. FSC-hout is onder andere toegepast voor de buitendeuren en kozijnen, in totaal circa 250 m3, onder andere noord Europees grenen, western red cedar en bangkirai.
Bij de herstart van de renovatie is FSC-gecertificeerd hout als uitgangspunt genomen. Beide corporaties zijn partner van FSC-Nederland. Zowel de bouwkundige hoofdaannemer Van der Leij uit Amsterdam, als de kozijnfabriek en houtleveranciers zijn FSC-gecertificeerd. Hiermee is de toepassing van gecertificeerd hout geborgd.
 

Projectgegevens

Opdrachtgevers: Eigen Haard en Ymere
Architect: De Cie architecten, Amsterdam
Aannemer: Van der Leij, Amsterdam
Leverancier o.a. specifieke suskasten: BUVA, Barendrecht
Timmerfabriek: De Baanakker BV, Noord-Scharwoude
Start renovatie: februari 2013
Oplevering: begin 2016 (planning)
Aanneemsom: 44 miljoen euro