Installatietechniek De Vijverhof eerbiedigt ontwerp

Woonzorgcentrum De Vijverhof in Assen werd in 1972 als bejaardentehuis gebouwd. Ruim veertig jaar later stond Zorggroep Drenthe voor de vraag het gebouw te slopen en vervangende nieuwbouw te plegen, óf het complex grondig te renoveren. Inclusief een vrijwel complete vervanging van de installatietechniek met nieuwe sterkstroom, brandmeldvoorzieningen, ICT, verwarming- en koelinstallatie, luchtbehandeling en sanitaire installaties.

Tekst: Paul Engels

Alex Sijtsma, Facilitair Manager van opdrachtgever Zorggroep Drenthe, verwacht dat het gerenoveerde gebouw weer vele jaren uitstekend kan functioneren. ‘Renovatie bleek een stukje goedkoper uit te vallen. Minstens zo belangrijk was het feit dat de honderd bewoners tijdens de renovatie in het gebouw konden blijven wonen, zodat ze niet hoefden te verhuizen naar tijdelijke onderkomens. Bovendien was dit gebouw uit de jaren ’70 zo ruim opgezet dat we met name op de begane grond de mogelijkheid kregen om allerlei extra ruimtes te creëren, zoals een huiskamer, tuinkamer, tentoonstellingsruimten, bibliotheek, winkel, kapsalon, schoonheidssalon en een prachtig restaurant met moderne keuken. HJK architecten uit Groningen is vroegtijdig aangeschoven en heeft meegedacht over de keuze nieuwbouw versus renovatie. Daarna heeft HJK voor een prachtig ontwerp gezorgd en zijn ze continu als toezichthouder bij de bouw betrokken geweest.’

Woonomgeving en wijkfunctie
‘Voor onze cliënten willen we een fijne woonomgeving bieden, maar ook een sociaal leven. Mede daarom zijn veel voorzieningen op de begane grond verwezenlijkt’, aldus Sijtsma. ‘Daarnaast willen we een wijkfunctie vervullen. We willen de vele ouderen in Assen-oost de gelegenheid bieden te komen eten in het restaurant of een expositie te komen bekijken. Op die manier kunnen we de zorg ook rendabel houden.’
Het hoofdgebouw heeft acht verdiepingen; daarvan dienen vier verdiepingen voor verpleegzorg. De kamers zijn in elk geval helemaal up to date, ook qua installatietechniek met bijvoorbeeld goede ventilatie en koeling.’

Extra checks
Het bewoonbaar blijven betekende voor Aannemingsbedrijf Paas en Aalbers Installatietechniek de nodige uitdagingen. Bedrijfsleider Bert Doldersum van Paas: ‘Dit vergde een uitgekiende planning en veel overleg over de werkzaamheden. Per verdieping konden we een deel renoveren, met daarnaast de nodige maatregelen tegen stof en andere overlast. Je houdt ook rekening met de tijden waarop je werkt, niet te vroeg of te laat en tussen de middag geen lawaai. Maar wat te denken van extra checks op bijvoorbeeld legionella? Elke keer als ergens in het gebouw het water eraf moest, dan moest het water daarna worden getest.’
De installatietechniek zorgde ook bij het sloopwerk voor lastige situaties. Op zich kon het betonnen casco redelijk in tact blijven – de woningstructuur op de verdiepingen is hetzelfde gebleven – maar er moest wel door betonwanden van 20 cm dikte worden geboord voor nieuwe kanalen. ‘Op de begane grond hebben wij enkele wanden gesloopt voor de nieuwe functies. Andere bouwkundige ingrepen waren isolatie van het dak, nieuwe beplating op de gevels, nieuwe wanden plaatsen, vloeren egaliseren en veel reparatiewerk omdat er veel onderhoud moest plaatsvinden. Allemaal onder een behoorlijke tijdsdruk, want het complex moest dit voorjaar worden opgeleverd.’

Slimme nuanceringen
Misschien wel de grootste uitdaging lag er voor Aalbers Installatietechniek. Directeur Gert Aalbers: ’We moesten met eerbied voor het gebouw en ontwerp ons werk doen. Voor de begane grond lag er een prachtig ontwerp, onder andere met een fraai parabolisch gevormd houten plafond als eyecatcher. Maar je moet natuurlijk wel ergens alle installatietechniek kwijt kunnen en dan is boven de plafonds de meest logische plek. In goed overleg met het hele bouwteam hebben wij steeds gezocht naar posities voor de installatietechniek die enerzijds praktisch zijn en anderzijds recht doen aan de vormgeving. In het overleg kwam je uit op werkbare oplossingen. Soms met slimme nuanceringen. Mooi voorbeeld is dat in het houten plafond diverse luiken zijn gemaakt, zodat wij doorlopend bij belangrijke zaken als afsluiters kunnen komen. En toch ziet het plafond er als één geheel uit. In combinatie met de energiezuinige ledverlichting die door middel van afstandsbesturing in verschillende kleuren is te genereren, is dit een heel mooi plafond geworden.’

Energiebesparing
Het zwaartepunt van de installatietechniek lag op de begane grond. Vandaar uit lopen de leidingen en kabelwegen door het hele gebouw. Gert Aalbers: ’We hebben natuurlijk gezocht naar plekken waar dit het makkelijkste kon. De routing van het gebouw gold als basis, want die was architectonisch bepalend met onder andere een centrale receptie en een grote centrale ruimte met leestafel middenin het gebouw. Daar zijn bijvoorbeeld ook de algemene toiletten gesitueerd. Dan moet je via de kruipruimte de sanitaire installaties naar die plek brengen. Veel aandacht hebben we besteed aan het isoleren van leidingen in de kruipruimte. Je praat over enorme lengtes aan leidingen in zo’n groot gebouw. Samen met het opnieuw inregelen van bestaande installaties heeft dit een grote besparing op energiekosten opgeleverd, naar schatting al gauw 15 tot 20 procent. Dat is het eerste verdiend.’

Individuele koeling
De cv/warmwaterinstallatie is grotendeels gehandhaafd, maar veel leidingen zijn vervangen. De grootste vernieuwing zit bij de klimaatinstallatie, aanleg van krachtstroom en brandmeld- en ICT-voorzieningen en zuinige led-verlichting, zowel sfeerverlichting als directe verlichting. Gert Aalbers: ’Extra aandacht was er voor de brandwerende doorvoeren van kanalen. Er is een ICT-netwerk aangelegd met diverse acces points zodat op de gehele begane grond WIFI beschikbaar is. Op meerdere verdiepingen van de hoogbouw is koeling aangebracht. Bewoners kunnen nu individueel hun koeling regelen. De verwarming met de radiotoren is gebleven.’
Er moest plek worden gezocht voor de kasten van de nieuwe luchtbehandeling. De architect wilde ze niet storend vanaf de wegkant in het zicht hebben. De meeste konden worden geplaatst op de platte daken van de laagbouw. ‘Dat hield wel in dat we vandaar uit naar alle ruimten moesten komen en dus hier en daar wat met de kanalen moesten schuiven.’
Voorts is de gietijzeren riolering grotendeels vervangen, kwam er nieuw sanitair en werd de elektrische bekabeling vervangen. Aalbers besluit: ‘Dit was een zeer ingrijpende renovatie. Alles is gemoderniseerd. We hebben de bestaande installaties geordend; de vele ongebruikte leidingen uit vroegere tijden zijn daarbij weggehaald. Alles zit nu netjes in kabelgoten en is overzichtelijk. Als je aan zo’n project begint, dan weet je dat je de nodige verrassingen tegenkomt. Zo’n project haalt wel het beste uit je.’ Uit de vele loftuitingen van de Zorggroep Drenthe, bewoners en bezoekers mogen de betrokken partijen concluderen dat het gebouw de komende jaren het beoogde hoogwaardige serviceniveau biedt met een aangenaam woonklimaat.