Project in beeld
Totaalrenovatie Erasmuslaan in Hilversum met aardgasloos-ready flats
Wat oorspronkelijk in de flat aan de Erasmuslaan in Hilversum werd ingestoken als planmatig onderhoud en noodzakelijke energieverbetering, groeide in opdracht van woningcorporatie Het Gooi en Omstreken uit tot een ware metamorfose van de 82 flatwoningen. Want gaandeweg het traject bleek dat dit groot onderhoud hoog een uitstekend moment te zijn voor extra verbeteringen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid, zoals nieuwe badkamers, nieuwe liften, afgesloten galerijen, opgehoogde balkons en galerijen, een nieuwe videofooninstallatie en een speciale ruimte met voldoende oplaadplekken voor scootmobiels. Bovendien heeft Bouwbedrijf Van Dillen het complex alvast voorbereid op een aardgasloos tijdperk.
Door Harmen Weijer, foto’s: Chris van den Bos/Bouwbedrijf Van Dillen; Het Gooi en Omstreken
Het appartementencomplex in Hilversum stamt uit 1970 en kende energielabel E, wat bijzonder laag is. Voor dit complex betekende dit dat het geheel opnieuw moesten isoleren, van de plint van het gebouw tot aan de trappenhuizen en de dakopbouw aan toe.
Het appartementencomplex in Hilversum stamt uit 1970 en kende energielabel E, wat bijzonder laag is. Voor dit complex betekende dit dat het geheel opnieuw moesten isoleren, van de plint van het gebouw tot aan de trappenhuizen en de dakopbouw aan toe.
De aanleiding voor het groot onderhoud en energieverbetering aan dit appartementencomplex van 6 etages hoog was de verduurzaming van de woningvoorraad van woningcorporatie Het Gooi en Omstreken in Hilversum, vertelt projectleider Huib Schipper van de woningcorporatie. “Dit appartementencomplex stamt uit 1970 en kende energielabel E, wat bijzonder laag is. De komende jaren proberen we onze woningvoorraad waar mogelijk naar minimaal label B te brengen. Voor dit complex betekende dit dat we het geheel opnieuw moesten isoleren, van de plint van het gebouw tot aan de trappenhuizen en de dakopbouw aan toe. Dat vraagt om een heel nieuw ‘jasje’. De beplating van de kopgevels zouden dan ook moeten worden vervangen; na-isolatie van borstweringen bij de appartementen is nodig en ook de daken van het complex moeten in dat geval worden verbeterd. HR++ beglazing is in de kozijnen al aanwezig.”
De balkons en de galerijen zijn opgehoogd, zodat bewoners drempelloos naar binnen en buiten kunnen lopen.
De balkons en de galerijen zijn opgehoogd, zodat bewoners drempelloos naar binnen en buiten kunnen lopen.
De balkons en de galerijen zijn opgehoogd, zodat bewoners drempelloos naar binnen en buiten kunnen lopen.
Leefbaarheid
Daarmee viel de woningcorporatie van het een in het ander: van groot onderhoud, dat hard nodig was vanwege achterstallig onderhoud, tot een project waarbij de uitstraling van de flat een metamorfose kreeg. “Daarop hebben we besloten er een groot renovatieproject van te maken waarin we meerdere punten meenamen op het gebied van leefbaarheid, duurzaamheid en veiligheid. Input daarvoor kwam uit de klankbordgroep waar bewoners van de flat in vertegenwoordigd waren. Daaruit kwamen hele specifieke wensen naar voren. En die lagen vooral op het gebied van leefbaarheid en veiligheid.”
Om deze wensen van de bewoners in vervulling te brengen zijn onder meer de trappenhuizen gerenoveerd en is er een nieuwe hoofdingang gerealiseerd. Ook is er een akoestisch spuitplafond aangebracht. De entrees van de woningen zijn vernieuwd door middel van moderne houtskeletbouw-gevelelementen en een microbetonnen luifelconstructie van 12,5 meter lang. Schipper: “Daarnaast zijn de balkons en de galerijen opgehoogd, zodat bewoners drempelloos naar binnen en buiten kunnen lopen. Om het gevoel van veiligheid te vergroten zijn de galerijen afgesloten. Op de begane grond is een aparte ruimte gerealiseerd voor het opladen van voldoende scootmobielen. En met de nieuwe videofooninstallatie zien bewoners voortaan wie er voor de deur staat. Dit soort maatregelen zouden we normaal gesproken uitsmeren over meerdere jaren, maar nu we toch volop bezig gingen, hebben we het in één keer goed aangepakt.”
Zowel het dak als de kopgevels zijn voorzien van een dikkere isolatielaag en nieuwe beplating.
Voor het uitvoeren van deze maatregelen is na een Desgin & Build-uitvraag van Het Gooi en Omstreken Bouwbedrijf Van Dillen gekozen, vertelt projectleider Paul Hulskes van Bouwbedrijf Van Dillen. “We legden niet alleen een plan van aanpak neer, maar ook een bewonerscommunicatieplan en een ontwerp, uitgevoerd door onze vaste ontwerppartner architectenbureau Arton uit Sint Maartensdijk.”
Bewoonde staat
Van Dillen heeft de renovatie uitgevoerd in bewoonde staat, vandaar dat het gehele afgelopen jaar 2019 voor de renovatie is uitgetrokken. Hulskes: “Het werk is in verschillende fasen uitgevoerd. We zijn begonnen met het ‘binnenterrein’, oftewel in de woningen, waar we de badkamer en de toiletten hebben vervangen. Dat wilden we eerst afmaken, voordat we met de buitenkant aan de slag zouden gaan. Dit hoorde heel specifiek bij ons plan om op deze manier de overlast voor de bewoners zoveel mogelijk te beperken. Eerst de linkerhelft van de flat, daarna de rechterhelft. Zo konden we voorkomen dat er 150 man tegelijk op de bouwplaats rondliep. Normaal gesproken voeren wij flatrenovaties uit waarbij binnen en buiten tegelijkertijd worden gerenoveerd. Deze aanpak bleek wel cruciaal voor het succes, want de bewoners leerden ons kennen zodat het buitenwerk veel gemoedelijker kon worden uitgevoerd. En de zwaarste overlast, binnen, was al geweest toen we buiten aan de slag gingen.”
Op de begane grond is een aparte ruimte gerealiseerd voor het opladen van voldoende scootmobielen.
Die overlast werd ook nog eens steeds minder, naarmate Van Dillen verder door de flat ging. “We hadden aangegeven 12 tot 15 dagen binnen de woning bezig te moeten zijn, maar op het laatst haalden we dat wel in minder dan 10 dagen.”
Aan het buitenwerk, het ‘jasje’, moest daarna flink worden gesleuteld. “Zowel het dak als de kopgevels zijn voorzien van een dikkere isolatielaag en nieuwe beplating. De RC-waarde is voor beide naar 5 gegaan. De andere gevels zijn al een paar jaar geleden voorzien van HR++-glas; daar zijn we van af gebleven. De kopgevel is door Arton opnieuw ontworpen met een nieuwe futuristische beplating.” Als laatste is het hoofdtrappenhuis en de nieuwe portiek aangepakt.
De hoofdentree – met de nieuwe videofooninstallatie – is geheel opgefrist.
De hoofdentree – met de nieuwe videofooninstallatie – is geheel opgefrist.
Aardgasloos-ready
Met het nieuwe ‘warme jasje’ is het complex voldoende geïsoleerd om in de toekomst over te gaan op duurzame maatregelen zoals de toevoeging van warmtepompen en zonnepanelen. “Maar die maatregelen zijn nu nog niet genomen”, vertelt Huib Schipper. “In de uitvraag hebben we de marktpartijen gevraagd naar een aardgasloos scenario. Die doorberekeningen hebben we gebruikt om goed te kunnen overwegen of we direct zouden overgaan op aardgasloos of niet. We hebben dat niet gedaan, omdat de warmtevisie van de gemeente Hilversum op dit moment nog niet duidelijk is. Dan zouden we nu wellicht investeren in maatregelen die later overbodig zouden kunnen zijn. Daarnaast ging het om een forse extra investering; dat was budgettair niet mogelijk. Maar we hebben er wel voor gekozen om het complex aardgasloos-ready’ te maken.”
In de praktijk betekent dit allereerst dat het complex meer is geïsoleerd dan eigenlijk nodig, vertelt Hulskes van Bouwbedrijf Van Dillen: “Voor energielabel B is een RC-waarde van 3,5 voor de kopgevel voldoende, maar omdat we hier zwaarder hebben geïsoleerd zijn de woningen geschikt gemaakt voor lage temperatuurverwarming via bijvoorbeeld warmtepompen. Op het dak zijn nog geen zonnepanelen geplaatst, maar we hebben het legplan ervoor al wel gemaakt. Dat is ook nodig, omdat je zaken als valbeveiliging en dakvoeren niet wilt plaatsen op plekken waar later zonnepanelen zouden moeten komen. Daarnaast hebben we naar de meterkasten toe alvast verzwaarde elektraleidingen aangebracht, zodat de zonnepanelen direct aangesloten kunnen worden. Ook is de elektra aangepast om elektrisch te kunnen koken”, aldus Hulskes.
Doordat al deze maatregelen zorgen voor een verhoging van het comfort en de leefbaarheid en veiligheid van bewoners, leverde de renovatie vooral blije gezichten op bij de bewoners. “Niet in de laatste plaats ook omdat de huur – ondanks al deze maatregelen in het eigen appartement en de gezamenlijke ruimten – niet is verhoogd. Dat doet het natuurlijk wel erg goed bij de bewoners”, beseft Schipper zich terdege. Het was ook wel nodig, weet hij. “Er was zoals gezegd behoorlijk wat achterstallig onderhoud en daardoor was er best wel veel verloop. We hopen met deze grote renovatie op minder verloop, want wat wij willen is dat mensen hier fijn blijven wonen.”
Projectgegevens
Opdrachtgever: Woningcorporatie Het Gooi en Omstreken, Hilversum
Aannemer: Bouwbedrijf Van Dillen, Culemborg
Architect: Arton BV, Sint Maartensdijk
