Onderzoek naar niet-destructieve opsporing van houtrot krijgt vervolg

Artikel delen

Steeds meer onderhoudsbedrijven krijgen van hun opdrachtgevers vaak de aanvullende vraag of ze kunnen aangeven of er houtrot in het hout van hun vastgoed zit. En zo ja, hoeveel procent houtrot het dan ook betreft. Houtrotonderzoek is echter tijdrovend, en meestal erg destructief, door simpelweg in kozijnen en deuren te priemen, en dan was de foutmarge toch nog hoog. Zou dat niet sneller, niet-destructief en preciezer kunnen? Met die vraag is OnderhoudNL samen met enkele lidbedrijven (zie kader) en onderzoeksinstituut TNO aan de slag gegaan.

Auteur: Harmen Weijer

In het TNO-lab is hout onderzocht op houtrot en vocht met behulp van hyperspectrale meetapparatuur.

Uitgangspunt in dit onderzoek is dat houtrotonderzoek dus zonder aanraking en beschadiging moet kunnen plaatsvinden. “Daarnaast zijn we op zoek naar apparatuur dan handzaam en betaalbaar is”, vertelt Mark Hulsen, sectormanager Schilders bij OnderhoudNL. “Daarop hebben we met TNO gekeken naar verschillende apparatuur die al op dit vlak bestaan. Denk aan ultrasoon, infrarood, terahertzmetingen en ook röntgen. Zo kwamen we eveneens uit bij hyperspectrale meetapparaten. Die worden onder andere gebruikt bij kunsthistorisch onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan een schilderij als de Nachtwacht, die van top tot teen is onderzocht of er nog lagen onder de buitenste laag te ontdekken is. Immers, soms zijn er andere schilderijen te vinden onder de buitenste laag. Zo kun je ook hout onderzoeken.”

Vocht

Voor het onderzoek namen enkele lidbedrijven verschillende soorten hout in verschillende soorten condities mee naar het TNO-lab. Hulsen: “Denk aan nat en droog hout, licht- en donkergekleurd, en van meranti tot vurenhout.” Het onderzoek toonde aan dat inderdaad op deze manier vocht is te ontdekken, en vocht is een indicator voor mogelijk te ontstaan houtrot.  “Het nadeel is echter dat dit soort metingen niet dieper gaan dan enkele millimeters. Wil je houtrot ontdekken en dan vooral ook hoeveel en hoe diep de houtrot zit, dan moet je dieper in het hout kunnen kijken. Ook ontdekten we dat de verfkleur er ook toe doet, want hoe donkerder de verf, des te lastiger het is om er door heen te kijken met hyperspectrale meetapparatuur.”

De hyperspectrale metingen laten in deze houten plank zien waar het meeste vocht is: hoe blauwer, des te meer vocht in het hout.

Deze eerste uitkomsten leverden weliswaar niet direct een handzaam en betaalbaar apparatuur op, maar wel degelijk aanknopingspunten voor een vervolg, vertelt Hulsen. “Als we deze apparatuur zouden willen doorontwikkelen kost dat wel een paar jaar, en levert het vermoedelijk een erg duur apparaat op. Daarom gaan we nu verder kijken naar andere apparaten.”

Handzaam en betaalbaar apparaat

Het uitgangspunt wordt ook enigszins aangepast. “Waar we voorheen op afstand wilden onderzoeken – dus zonder aanraking van het hout – willen we dat nu wel doen. Denk aan het tikken op het hout, dan krijg je al meer informatie binnen. En qua apparatuur moet je bijvoorbeeld denken aan ultrasone en radarapparatuur. Daar wordt nu al bodemonderzoek mee gedaan, en we willen nu onderzoeken of dat ook voor houtrotonderzoek te gebruiken is.”

Houtrotonderzoek wordt nu nog vaak gedaan op een destructieve wijze, door met een priem in bijvoorbeeld een kozijn te prikken.

Nog in het eerste halfjaar van 2022 wordt dit onderzoek gehouden, met opnieuw de hulp van enkele lidbedrijven (en door hen aangedragen hout) en TNO. “En ook nu willen we graag dat het een handzaam, compact en betaalbaar apparaat oplevert. Want je wil natuurlijk niet met een soort MRI-scan bij gebouwen langs moeten gaan. Het allereerste uitgangspunt – niet-destructief onderzoek – blijft in ieder geval staan, want een 100% houtrot inspectie doormiddel van een prikonderzoek kost erg veel tijd en moet ook weer hersteld worden.” In de loop van het jaar zullen de resultaten van dit onderzoek worden bekendgemaakt.

Deelnemende bedrijven

Kranendonk Vastgoedonderhoud, Noordwolde
AZ Schilders, ’s-Gravenzande
Wolters Vastgoed, Deventer
Palet Vastgoedonderhoud, Genemuiden
Schilldersbedrijf Noom, Sint Maartensdijk

Van het onderzoek is inmiddels ook een filmpje gemaakt: