“We zitten niet in een woningcrisis, maar in een woningdrama.”

Als het gaat om ervaring met vastgoed en wonen, dan zijn we bij Bert Wijbenga aan het goede adres. Hij heeft voordat hij wethouder en loco-burgemeester van Rotterdam was, jarenlang als bestuursvoorzitter van woningcorporatie Woonbron. “Toen ik daar in 2011 kwam werken, zaten we midden in de economische crisis, met te weinig geld voor investeringen in woningbouw. Er werd gewoon niet meer gebouwd en (her)ontwikkeld. De verhuurdersheffing werd ook ingevoerd, wat alle ratio’s op scherp zette. Woningcorporaties deden niet meer dan hun kerntaken. De bouwbranche zat ineens zonder heel veel werk en ambtenaren op dit vlak gingen andere dingen in de gemeente doen.”

Hoe is dat uiteindelijk veranderd tot de huidige, behoorlijk overspannen markt met ook woningnood?

“De eerste steden waarin dat veranderde waren Amsterdam en Utrecht. Daar zag je de woningmarkt weer veranderen naar meer schaarste, wat de prijs weer doet opdrijven. Dat kwam doordat de financiële kapitaalmarkt weer verbeterde vanaf 2015 en die zochten de beste plekken in Nederland. In een halfjaar tijd kwamen Haarlem en Den Bosch daarbij, en zo ontstond de Gouden Banaan, zoals wij dat noemden. Die Gouden Banaan werd al snel steeds groter, omdat deze steden het ook niet meer allemaal konden herbergen. En dat merkten we in Rotterdam ineens met afspraken met beleggers om toch maar meer woningvoorraad te ontwikkelen. Dat breidt zich steeds meer uit naar mijn nieuwe stad, Vlaardingen. En waar mensen met geld aanvankelijk Vlaardingen links lieten liggen, zien de prijzen in Rotterdam omhoogvliegen, en kijken dus verder. Naar onze stad, dus.”

Hoe merkt u dat in Vlaardingen?

“Onder leiding van wethouder wonen, Ivana Somers-Gardenier, willen we tot 2030 groeien van 34.500 woningen naar 39.000 woningen. Maar dat is nog een serieuze puzzel, want het gemeentegebied van Vlaardingen is beperkt. Daarom doen we en-en-en: herstructurering, sloop met nieuwe woningen, verdichting, transformatie van bijvoorbeeld winkellocaties naar woningen. Daarbij willen we in Vlaardingen, waar een overmaat aan de goedkoopste woningen is, de balans in de woningvoorraad weer terugbrengen. Dat betekent meer woningen voor bewoners met modale en iets meer dan modale inkomens. Het goede nieuws is: die willen hier ook graag komen. Dat is de andere kant van het woningdrama, want waar deze mensen eerder keken naar bijvoorbeeld Lansingerland, vinden ze Vlaardingen nu ook aantrekkelijk omdat ze meer in de stedelijke reuring willen komen.”

Tegelijkertijd is er steeds meer vraag naar woningen, huur en koop. Hoe gaan we dat oplossen?

“Ik constateert twee grote obstakels. Allereerst: de juridische procedures voor woningbouw. Ik vind dat die bezwaarprocedures onverantwoord lang duren. Ik heb de rechterlijke macht heel hoog zitten; ik vind dat we heel blij mogen zijn met hun professionalisme. Maar ik heb één fors kritiekpunt, en dat is de lengte van de bezwaarprocedures. Het duurt vaak wel een jaar of zelfs anderhalf jaar, terwijl ik vind dat je ze aan deadlines moet kunnen stellen. Ik ben daar oprecht bezorgd over. We moeten heel veel bouwen en herbouwen, maar tegen alles kun je ellenlang in beroep. Ik vind dat de bestemmingsprocedures maximaal 3 maanden mogen duren. Houd je kwaliteit, maar doe het op tijd. Ik doe dan ook een klemmend beroep op het kabinet om dit in het nieuwe regeerakkoord op te nemen. Mij valt op dat op dit moment in Den Haag om dit onderwerp wordt heengelopen. Maar als we het nu niet adresseren voor de komende vier jaar, dan wordt dit maatschappelijke drama nog veel groter. Het is zeer ontwrichtend, zie maar naar de woonprotesten en woonopstand. En ik denk dat de echte opstand nog moet komen als jongeren en ouderen echt ongelukkig worden, omdat ze geen of geen goede woning hebben.”

U heeft het over twee obstakels. Wat is die tweede hobbel?

“Ik zie dat de eisen voor woningen nog steeds heel hoog zijn. En dat geldt zowel voor mensen zelfs als voor de overheid. Met dat eerste doel ik op dat mensen wel heel eisen stellen aan hun woning, dus niet dicht in de buurt van snelwegen of industrie. Dat laatste is in Vlaardingen ook actueel. Want we willen graag op de plek aan de Nieuwe Maas in de Rivierzone, woningen bouwen. We hebben hier plek voor 2.500 woningen, maar dat is nu moeilijk omdat aan de andere kant van de Nieuwe Maas Shell Pernis zit. Die heeft een Hinderwet 5 vergunning, dat betekent dat er geen bebouwing zonder barrières mag komen. Maar als er nu mensen zijn die hier willen wonen, waarom houden we die met deze regels dan tegen.”

Maar die hinderwetvergunning is er niet voor niets. Die is er ook om mensen te beschermen tegen gevaren en ongezonde lucht van Shell Pernis. U zou toch niet willen dat mensen hier komen te wonen en later ziek worden?

“Uiteraard niet, maar mijn punt is dat ik vind dat we zijn doorgeslagen in het stapelen van eisen voor wonen, en dat in een tijd waarin we een groot tekort aan woningen hebben en nog meer zullen krijgen. Het feit dat een woonwijk niet mag grenzen aan dergelijke industrie, vind ik niet meer uit te leggen. En vergis je niet: veel mensen vinden die industriële achtergrond helemaal niet fout, die houden wel van een stoer beeld, die haven, industrie, grote boten. Dit is maar één voorbeeld, in de Randstad zijn er wel twintig andere voorbeelden te geven. We komen er op deze manier hier niet meer uit.”

Gaat u ook dit punt agenderen in Den Haag bij het nieuwe kabinet?

“Zeker, absoluut, maar dat ga ik natuurlijk niet alleen doen. Dat moeten we gezamenlijk met meerdere gemeenten in het land, die dezelfde problemen hebben, bij de minister van Wonen aankaarten. Als je wil dat we met elkaar woningen willen neerzetten op de plekken waar de urgentie het hoogst is, dan moeten we ook kijken of we niet te veel eisen hebben gestapeld naar nieuwe woonwijken.”

Ons thema is ‘Hoe wonen we in 2030?’. Hoe denkt u dat we in 2030 wonen?

“In 2030 zullen we terugkijkend onszelf de maat nemen en ons afvragen: hebben de bestuurders destijds de juiste maatregelen op dit vlak genomen? Zijn er voldoende duurzame, kwalitatief goede en betaalbare woningen? Dat is een spannend jaar, voor ons ook: staan er in Vlaardingen 39.000 woningen? En kunnen bijvoorbeeld jongeren weer met inachtneming van een acceptabele wachttijd een woning krijgen? Nu is de woningmarkt helemaal niet op orde, en is 2030 ons lichtende jaar. Maar dan moeten we nu wel echt goed gaan doen. En het kan ook, want naast bouwen kunnen we ook in Vlaardingen leegstaande panden transformeren, dat kan gewoon rendabel worden aangepakt. Tegenover het stadhuis bijvoorbeeld wordt een meubelzaak die al jaren leegstond omgebouwd tot een complex met 16 appartementen.”