Propaan wint snel aan populariteit bij warmtepompen
Warmtepompen zullen de komende jaren versneld worden ingezet, om zo woningen van het aardgas af te krijgen. Steeds vaker zullen dat warmtepompen zijn met propaan als koudemiddel. Belangrijkste reden: het broeikasgaseffect van propaan is veel lager dan de HFK-koudemiddelen. Bovendien kunnen propaan warmtepompen hogere cv-temperaturen leveren, waardoor dit soort warmtepompen bij renovaties eenvoudiger ingezet kunnen worden met behoud van bestaande radiatoren. Peter Heijboer en Erik van Mourik van DWA leggen uit.
Auteur: Harmen Weijer.
De ontwikkeling van propaanwarmtepompen gaat snel. Eén van de nieuwste is die van WeHeat, die opvalt vanwege het platte ontwerp. Foto: WeHeat.
De afgelopen decennia is flink gewerkt aan de uitfasering van fluorkoolwaterstoffen, zoals HFK’s. Nadat de Europese Commissie in oktober na jaren van onderhandelen een voorlopig akkoord sloot om vanaf 2050 geen F-gassen meer te produceren of te importeren in de EU, stemde op 17 januari het Europees Parlement hiermee in. Dat deed ze met 457 stemmen voor, 92 stemmen tegen en 32 onthoudingen. Daarmee wordt de komende jaren de productiecapaciteit van F-gassen stapsgewijs en in een hoger tempo dan voorheen afgebouwd.
Dat zet de weg open voor natuurlijke koudemiddelen als CO2, ammoniak, en propaan. Dat zijn gassen die van nature in de lucht voorkomen, en derhalve als natuurlijk mogen worden betiteld. Erik van Mourik: “Ammoniak levert het hoogste warmte-opwekrendement, maar is nu alleen interessant voor grote warmtepompen met vermogens vanaf zo’n 400 kW. Voor propaan geldt dat de markt juist volop kleine warmtepompen ontwikkelt die interessant zijn voor woningen. Bij propaan speelt meer het issue: wil je een brandbaar gas in huis? Het opwekrendement is overigens ook prima. En CO2-warmtepomp is veelal transkritisch, wat als kenmerk heeft dat de cv-retourtemperatuur laag moet zijn, namelijk onder de 40°C. Dat lukt wel bij vloerverwarming. Bovendien is het duur, voornamelijk door de benodigde hoge druk om het proces goed te laten draaien.”
Foto: WeHeat.
Hogere temperaturen
Dat propaan een hoger temperatuurbereik meegeeft aan warmtepompen, is voornamelijk de reden dat deze warmtepompen nu snel aan populariteit winnen bij vooral renovaties, stelt Peter Heijboer ook vast. “In Weert en Venray bijvoorbeeld zijn door Servex bij een aantal galerijflats van woningcorporatie WonenLimburg grote warmtepompen neergezet van circa 250 kW met propaan als koudemiddel. Omdat deze warmtepomp naar 80°C kan verwarmen kunnen deze bestaande flats nu al van het gas, zonder dat er eerst hele dure aanpassingen aan de schil moeten worden doen en vloerverwarming moet worden aangelegd. De bestaande radiatoren kunnen hier worden gebruikt. Ook voor een gemeente in Zuid-Holland zijn we als DWA betrokken bij de omslag naar gasloze woningen met een grote wko en warmtepompen op propaan. Zo kun je bestaande woningen versneld van het gas afhalen, waarna bewoners op hun eigen tempo de schil kunnen aanpakken. Want dat moet natuurlijk wel worden gedaan.”
Het vraagt zeker voor grotere wooncomplexen wel behoorlijke aanpassingen. Van Mourik: “Propaanwarmtepompen kun je niet zomaar in een ketelhuis neerzetten, want de brandbaarheid en het explosiegevaar zorgt er voor dat de voorschriften streng zijn.” Niettemin stelt Van Mourik fijntjes vast dat we de afgelopen decennia al met veel meer gevaarlijke stoffen zijn omgegaan. “Vooropgesteld: het is een significant risico, dat ik zeker niet onderschat. Maar we moeten ook niet al te risico-moe willen worden. Met cv-ketels hebben we immers een open aardgasaansluiting. Dat hebben we ook goed weten te waarborgen. Het zou goed als we met nuchterheid gaan kijken naar hoe we dit beheersbaar kunnen maken.”
In Venray is enkele jaren geleden een galerijflat van woningcorporatie WonenLimburg van het gas afgehaald dankzij een hoge temperatuur warmtepomp met propaan als koudemiddel. De tanks zijn destijds in een speciale buitenruimte getild, net naast de flat. Foto’s: WonenLimburg
Certificeringstraject
Het is derhalve wel nodig om installateurs in Nederland hierin op te leiden en te certificeren, dan wel te hercertificeren. Ze zijn weliswaar gewend zijn om met koudemiddelen te werken, maar ze stappen met propaan in een andere wereld. Het is ook daarom dat de branchevereniging van bedrijven actief in de koude- en warmtepomptechniek, NVKL, dit jaar uittrekt om hun lid-installateurs volop te informeren over het certificeren hiervoor, vertelt Zohar Tzur van NVKL. “Veel van onze lid-installateurs krijgen hiermee te maken. Daarover hebben we ze de afgelopen jaren al geïnformeerd. Nu de wetgeving in Europa zo goed als is aangenomen, gaan we dat in Nederland ook merken. Daarom gaan we het certificeringstraject opzetten. Zelf geven we geen cursussen en opleidingen en het daadwerkelijk certificeren wordt gedaan door Rijkswaterstaat namens het verantwoordelijke ministerie van EZK.” Op de VSK 2024-vakbeurs geeft de NKVL meer informatie hier, want ze houdt dagelijks op het NVKL Paviljoen twee keer een F-gassenspreekuur: tussen 10:00 – 11:00 of tussen 13:00 – 14:00 uur.
Foto’s: WonenLimburg
