Is een exoskelet de oplossing voor rug van vakmensen?
Tegelzetters en afbouwers weten het als geen ander: hun rug heeft het dagelijks zwaar te verduren. Vandaar dat hulpmiddelen heel welkom zijn, zoals een exoskeleton. Inmiddels is er volgens Laevo – een spin-off van de Technische Universiteit – een versie die stofdicht en daarmee geschikt is voor de bouw. De Bond van Aannemers in Tegelwerken, BOVATIN vroeg aan Jeroen de Goeij en Tom Sterkman dit exoskelet in hun bedrijf (Oostbörg Tegelzetbedrijf en SVK Tegelwerken) door de mannen te laten testen. En dat deed men flink ook. Aanrader of niet?
Auteur: Remus F.P.M. Aussen
Tegelzetters van Oostbörg Tegelzetbedrijf en SVK Tegelwerken hebben het exoskelet van Laevo getest.
Jeroen de Goeij heeft zijn medewerkers ermee laten testen bij zowel het smeren van een vloer, bij wand- en bij vloertegelwerk. “We merkten wel dat het skelet zich het beste laat afstemmen op personen met een gemiddelde lengte van zeg 175 tot 180 centimeter. Bij werkvoorbereiding zat het apparaat – zolang je netjes door de knieën tilde – zelfs in de weg. Bij verder reiken of tillen in lastige situaties, zoals bijvoorbeeld bij tegels uit de auto tillen, neemt het harnas wel een deel van de last over van de rug naar de bovenbenen.” Bij het smeren van een dekvloer scoorde het exskeleton nóg minder: “Het pak heeft bij actief bewegen in deze houding de neiging om omhoog te kruipen, heel irritant. En je wordt er ook door beperkt in je bewegingsvrijheid. Als je je op de grond voortbeweegt, zitten de pads bovendien vaak echt in de weg.”
Vloertegelwerk
Bij vloertegelwerk zijn de ervaringen beter. “Wanneer je wat meer op dezelfde plek kan blijven zitten, ontlast het skelet echt je rug. Dan verschuift het ook minder! Voornamelijk bij vèr reiken is het mogelijk om als het ware in het harnas te ‘hangen’, waardoor het gewicht keurig naar de bovenbenen verplaatst wordt. Zeker bij het aanbrengen van grootformaat tegels zou dit een uitkomst kunnen bieden. Maar het werkt alleen als je niet te veel beweegt, en in eenzelfde positie blijft zitten. Dus lijmen en opperen moet iemand anders doen…”
Bij wandtegels ‘werkt’ het skelet alleen voor de onderste rijen. “Wanneer de tegelzetter bijvoorbeeld een tegel wat hoger op de wand of verder van zich af wil aanbrengen, komt hij/zij in de knoop met de beugels die zich langs het lichaam bevinden. Bij het rechtopstaand reiken in de hoogte, hebben de beugels namelijk de neiging om in de zij te drukken. Ook na het aanpassen van de afstellingen van het harnas blijft dit een terugkerend ongemak”, aldus De Goeij.
Tom Sterkmans ervaringen zijn vrijwel identiek. “Bij de meeste werkzaamheden gaf het skelet geen meerwaarde, en met opperen zat het zelfs in de weg. Eigenlijk bleek dat alleen bij het verwerken van vloertegels, met name van groot formaat, het skelet een voordeel gaf.” Bij het aanpassen op de persoon zat het ook niet mee: “Bij het passen en instellen van het skelet viel ons op dat het niet echt eenvoudig is om het skelet goed aan te trekken. Ook sommige knopjes op het skelet vonden wij te klein om makkelijk te kunnen hanteren.”
Bij vloertegelwerk zijn de ervaringen beter. Wanneer je wat meer op dezelfde plek kan blijven zitten, ontlast het skelet echt je rug.
Nog niet allround genoeg
Het exoskelet van Laevo.
Voor een all-round hulpmiddel – wat het echt moet zijn – is deze versie van een exoskelet in te veel situaties niet goed genoeg. En ook als je het niet gebruikt, vindt Tom Sterkman: “Het pak is lastig aan te trekken. Wij hingen het na het werk achter in de bus, waar het toch meestal flink in elkaar gedraaid weer uit kwam. Het pak is in zijn huidige vorm is niet geschikt om de gehele dag te dragen, het geeft dan bij meer werkzaamheden nadelen dan dat er voordelen te bespeuren zijn. En de stofhoezen voldoen niet; ze zijn bovendien lastig aan te brengen.”
De conclusies van Jeroen: “De tegelzetters waarmee het skelet getest is geven aan dat het in deze vorm toch vaker voelt als een obstakel dan als hulpmiddel. Natuurlijk, een deel hiervan zal ook te maken hebben met gewenning. Er valt vooral veel winst te behalen op de verbetering van de bewegingsvrijheid. Ook draagt het skelet maar minimaal bij aan ontlasting in de situaties waarop het er echt op aankomt: wanneer de tegelzetter bijvoorbeeld met een vol pak tegels of emmers specie de trap op loopt.”
Aanbevelingen
Tom en Jeroen geloven er beiden in dat exoskeletten een toekomst hebben in de bouw. “Maar dan moet het meer functies verenigen, en meer spiergroepen ( schouders/armen, rug/romp, benen.) ondersteunen.” Ook moet het werken als ‘een tweede huid’ (Jeroen) of misschien ‘ingebouwd zijn in een werkvest. Dat zou ook een bescherming zijn tegen vuil en stof’ (Tom).
Nieuwe versie
Inmiddels heeft Laevo een nieuwe versie op de markt gebracht, de Flex, die meer bewegingsvrijheid en comfort op de borst moet geven. Volgens het bedrijf biedt de Flex tot 2x meer ondersteuning naar beneden en 3x meer energie support naar boven toe, tijdens de volledige buigbeweging.
Meer info: BOVATIN, www.issuu.com/bovatin, editie 2021-1.
