Haagse Paleis van Justitie krijgt uitbundige daktuin
Het Paleis van Justitie in Den Haag is toe aan duurzame verbouwing. Daarvoor is eerder dit jaar het ‘Consortium PvJ’ geselecteerd. In dat consortium zitten Karres en Brands, NUDUS Architects, HUB Architects en ingenieursbureau ABT. Het vernieuwde Paleis moet zich zichtbaar en transparant tonen naar stad en samenleving. Door hergebruik van materialen en inbreng van architectonische en technische innovaties ontstaat een eigentijds gebouwcomplex: gezond, functioneel, ecologisch en maatschappelijk inclusief.
Het Paleis van Justitie in Den Haag wordt verbouwd in de komende jaren. In het winnende ontwerp wordt het dakvlak van de laagbouw bruikbaar als beschutte daktuin. Bron: infuctievan.
De opgave van het Rijksvastgoedbedrijf is ambitieus, grootschalig en complex: ontwerp een 21ste-eeuws publiek gebouw qua uitstraling, functionaliteiten en techniek, met een architectonische uitstraling die past bij het karakter van de hedendaagse rechtspraak. Tegelijkertijd moeten de cultuurhistorische waarden gewaarborgd worden, evenals het oorspronkelijke ontwerp van Sevenhuijsen. Ten slotte moet rechtbankzaken in de uitvoeringsfase gewoon door kunnen gaan, kortom: renoveren in bewoonde toestand.
Stedelijke inpassing
Deze opdracht is kenmerkend voor het nieuwe bouwen, stelt Karres en Brands. “Een belangrijke ontwerpopgave voor ons was het bestaande gebouwcomplex opnieuw in te passen in de context en het Paleis van Justitie te adresseren in de stad. We herstellen in ons ontwerp daartoe de oorspronkelijke alzijdigheid van Sevenhuijsen voor de P1 laagbouw. Dit bouwdeel wordt losgeknipt van P2 (de uitbreiding van de jaren ’90). Zo worden de afzonderlijke bouwdelen herkenbaar. Vervolgens voegt het ontwerp aan de verschillende stedelijke zijden iets toe. Zo krijgen de beide gebouwen van het ensemble een entree van allure aan het vernieuwde voorplein aan de Prins Clauslaan. Voor het voorplein is een dynamisch en rijk landschapsontwerp gemaakt, dat vloeiend vanuit de publieke ruimte naar binnen loopt. Het maakt het binnentreden laagdrempelig en de entree uitnodigend.”
Mens en natuur
Vanuit de visie “mens en natuur in het centrum van het ontwerp” richt het team zich op ontwerpen met zoveel mogelijk aanwezige middelen – natuur, klimaat, bestaande materialen – en met zo min mogelijk eindige materialen en energie. Het beoogde resultaat is een gezonder, natuurlijker en daardoor beter functionerend en toekomstbestendiger gebouw.
“Een sprekend voorbeeld hiervan is de ontwerpingreep van het koppelstuk op de laagbouw van P1. Op het dak van de laagbouw voegen we een nieuwe rondgang toe die alles met elkaar in relatie brengt. Door het realiseren van een korte, heldere route van de kantoren in de hoogbouw P1 en P2 naar de rechtszalen en functies in de laagbouw P1, neemt de gebruikswaarde voor de bewoners toe.”
Het koppelstuk is ontworpen als een door zuilengalerijen omgeven buitenruimte. Het dakvlak van de laagbouw wordt daardoor – binnen de grootstedelijke context met veel wind en inkijk – bruikbaar op een veilige en beschutte manier. “De bewoners krijgen een heel bijzondere ontmoetingsruimte op het dak. Bovendien gedijen de planten beter in dit gunstige klimaat zodat het geheel kan uitgroeien tot een uitbundige, groene daktuin.”
Voor het voorplein is een dynamisch en rijk landschapsontwerp gemaakt, dat vloeiend vanuit de publieke ruimte naar binnen loopt. Het maakt het binnentreden laagdrempelig en de entree uitnodigend. Bron: infuctievan.
Dynamische klimaatbeheersing
Ook in de klimaatinstallatie staat de mens centraal, leggen ontwerpleider Arianna Loris en Charley Meyer, specialist bouw- fysica en duurzaamheid van installatieadviesbureau ABT uit. “Duurzaamheid is echt een topic, alle facetten ervan komen binnen ons engineering- deel voorbij. Uitgangspunt is niet het gebouw, maar de mens klimatiseren. We creëren dynamische klimaatbeheersing, afgestemd op de vraag op een bepaald moment, verschillende zones met eigen eisen en het menselijk verkeer. Airconditioning gebeurt op basis van natuurkunde door integratie van het Earth, Wind & Fire-systeem (EWF). Frisse lucht komt via een klimaatcascade naar binnen waarin de lucht wordt gezuiverd. Daar distribueert een installatie de lucht naar de verschillende te klimatiseren ruimtes. Op het zuiden maakt een zonneschoorsteen gebruik van natuurlijke trek om de lucht af te zuigen. Met passieve concepten zijn we bij ABT veel bezig. Ze zorgen voor een zeer energiezuinig gebouw, maar ook voor een gezond binnenklimaat. Samen met de strategisch gepositioneerde zonnepanelen op alle daken en geïntegreerd in de lamellen van de toren P2 realiseren we een bijna energie- neutraal gebouw.”
Het tweetal vervolgt: “Naast meetbare indicatoren als CO2, energie en kosten, sturen we ook op waarden als gezondheid en productiviteit. Met een parametrisch model zoeken we voor de open-dichtverhouding van de gevel en de positionering (en dimensionering) van de lamellen de optimale balans tussen warmtelast, daglicht, dagzicht, CO2-uitstoot materialen en bouwkosten.”
Airconditioning gebeurt op basis van natuurkunde door integratie van het Earth, Wind & Fire-systeem (EWF). Bron: infuctievan.
Het ‘nieuwe bouwen’
Leidend thema in het ontwerp en de procesaanpak is het ‘nieuwe bouwen’. Bouwen met ‘dat wat voorhanden is’ om zo CO2-emissies en maatschappelijke levensduurkosten te minimaliseren en gezondheid, functionaliteit en flexibiliteit te maximaliseren. Het Rijksvastgoedbedrijf wil in 2030 het vastgoedbeheer en de aanbestedingen geheel circulair uitvoeren en voor de gehele vastgoedvoorraad in 2050. Binnen die ambitie past deze grootschalige en complexe vernieuwbouw van het Paleis van Justitie.
Het team werkt in overleg met het RVB en de gebruikers het ontwerp uit tot een afgerond VO dit najaar, de afronding van het DO moet eind 2024 zijn gerealiseerd. Tijdens de uitvoeringsfase, tussen 2025 en 2033, blijft het gebouw in gebruik.
Met medewerking van ABT.
