Innovatief groendak helpt woningcorporaties én gemeenten

Auteur: Harmen Weijer
Foto’s: KnaapenGroep

Een groendak voor een hellend dak, dat in 1 dag geplaatst kan worden op bestaande woningen, inclusief zonnepanelen en nestkasten. KnaapenGroep heeft daarvoor het concept ROEF bedacht.

Knaapen is naar eigen zeggen het oudste familiebedrijf van Brabant, want het is opgericht in 1652 en de 11^e generatie is inmiddels aan het roer, vertelt Janneke de Cort, creatief bruggenbouwer bij KnaapenGroep. “We zijn een renovatiebouwbedrijf, en voor 100 procent werken we voor woningcorporaties aan renovaties, dagelijks en planmatig onderhoud. Dat doen we ook allemaal voor 100 procent in bewoonde staat. En we werken al jaren vanuit de gedachte hoe we wijken beter kunnen achterlaten. Dat doen we natuurlijk al door de woningen te renoveren, maar we wilden de wijken ook duurzamer en groener achterlaten.”

Voor wat betreft dat laatste kwamen groene daken enkele jaren geleden in de gedachten van Rob Pittens, technisch manager binnen de KnaapenGroep. En daarbij had Pittens nog een duidelijke wens, passend in het renovatiewerk van Knaapen, namelijk uitvoeren in bestaande staat, dus: het dak in 1 dag vervangen. Pittens: “Wat vooral heel moeilijk was, is iets bedenken dat je in één dag kan monteren én op bijna alle hellende daken past én minimale voorbereiding vergt. Maar plotseling had ik in mijn hoofd hoe we het zouden kunnen maken, namelijk met een combinatie van prefab en maatwerk. Door dat goed uit te werken, met slimme maatvoeringen, zou het mogelijk moeten zijn dit dak met minimale voorbereiding voor bijna alle zadeldaken geschikt te maken, waarbij het ook in één dag gemonteerd kan worden.”

Ambities

Op het parkeerterrein van KnaapenGroep is een prototype gebouwd om te laten zien dat het inderdaad mogelijk is dit prefab te realiseren.

Pittens stapte naar een aantal van de vaste partners van Knaapen om zijn ideeën te delen. Zij waren enthousiast, al waren veel mensen met wie Pittens in die eerste maanden sprak ook sceptisch. ‘Dat zijn wel heel erg veel ambities voor één dak, is dat wel haalbaar?’, zo kreeg hij te horen.

Een van de eerste mensen die Pittens benaderde om mee te denken, was Stefan Duerinck van IsoBouw. “Toen Rob ons benaderde met zijn idee waren we meteen enthousiast, ook omdat dit dak een groendak is in combinatie met zonnepanelen. Hiervoor zijn onze dakelementen uitermate goed geschikt. Bovendien: dakpannen zijn steeds moeilijker leverbaar en door de hoge gasprijzen duur. Sedum is heel makkelijk en snel te maken en heeft veel voordelen voor de woning en de wijk. Het is goed voor de biodiversiteit, isoleert, houdt water vast en verkoelt.”

Voor het sedumdak heeft KnaapenGroep Sempergreen benaderd, want het vroeg om een bijzonder en nog niet eerder gerealiseerd systeem. Kai van der Gool van Sempergreen vertelt erover: “De grootste uitdaging bij een dampopen hellend groendaksysteem zijn de waterkering en anti-afschuifvoorziening. Extra ambitie bij dit dak: het volledig circulair en losmaakbaar maken en toepasbaar binnen 1 dag, inclusief groen. Wij hebben bij Sempergreen verschillende hellende groendakoplossingen, maar toen wij door ons portfolio heen liepen, zat er niks tussen dat daarvoor geschikt zou zijn.” Sempergreen ging op zijn beurt buurten bij de leverancier van al het groen rondom projecten van KnaapenGroep, Van Schadewijk Hoveniers. Zij leveren de biodiversiteit bevorderende beplanting. “Zij zorgen ervoor dat dit met ons sedum samenkomt in dit groendak. Zo kwamen we samen uit bij een systeem met losse trays van 50×50 cm, waar het complete groendakpakket in zit. Het wordt eenvoudig met twee klikken aangebracht, is makkelijk te vervoeren en los te maken, bestaat uit biobased plastic en is herbruikbaar.”

Modulair

Op enkele woningen van de Eindhovense woningcorporatie Trudo is het concept in de praktijk getest.

Een andere duidelijke wens van Knaapen was het modulaire karakter van dit dak. Ook daarvoor is Isobouw gaan puzzelen, vertelt Stefan Duerinck. “Hoe zouden we een combinatie kunnen maken van elementen, zodat we het altijd passend kunnen maken? En hoe zou dat lukken in de fabriek? Want onze machines kunnen ook niet alles. Gelukkig hebben wij een hele kundige R&D-afdeling die met een superidee kwam voor hoe we onze machines optimaal kunnen benutten om dit mogelijk te maken. We maken nu sparingen in de dakplaten, zodat elementen in elkaar geschoven kunnen worden. Een flinke rekenklus, ook omdat de totale constructie natuurlijk sterk en waterdicht moet zijn. We haalden de gemiddelde maten van woningen in Nederland door een filter en zo kwamen we op een goede maat uit. Met nog wat doorrekenen kwamen we uit bij de maatvoering die op 99% van de grondgebonden corporatiewoningen past.”

Dankzij deze samenwerkingen lukte het om begin dit jaar een prototype prefab te realiseren. Eén van de woningcorporaties waarvoor Knaapen werkt, Trudo uit Eindhoven, is daarop enthousiast gemaakt om een pilot uit te voeren op hun woningen, vertelt Janneke de Cort. “Dat is een pilot van 5 woningen geworden en is onlangs in april gestart. Op de daken van deze woningen hebben we het dak vervangen en is het prefab-ROEF-dak geplaatst. Dat bestaat dus naast het groendak ook uit 14 panelen, verdeeld over beide dakvlakken. Deze wekken afhankelijk van de ligging tussen de 3000 en 4000 kWh per jaar op. Daarnaast zijn in elk dak 8 nestkasten verwerkt, veel meer dan de flora- en fauna-wetgeving voorschrijft. Het mooie is dat we in enkele camera’s hebben opgehangen, en we zien dat ze al gebruikt worden door verschillende vogels.”

Wethouder Rik Thijs (Klimaat, energie, grond en vergroening) van Eindhoven legde eind april bij de feestelijke aftrap het laatste sedummatje op het dak.

Opschaling

En hoewel de pilot nog maar net gestart is, is Knaapen al bezig met opschaling van het ROEF-concept. “De gemeente Eindhoven is namelijk enthousiast, want dit helpt haar in het behalen van de klimaat- en duurzaamheidsdoelstelling in de stad. In het zogeheten Duurzaamheidspact waaraan de 4 woningcorporaties van Eindhoven en omstreken meedoen, zou ROEF kunnen helpen om de stad klimaatbestendiger te maken. Het houdt immers het regenwater beter vast na de steeds heftigere regenbuien, en het zorgt voor minder hittestress in de zomer. We kijken in dat kader ook naar het nog beter opvangen van regenwater door een soort regenton XL te plaatsen tegen de gevel. Want, zo gaf de gemeente aan, het moet niet zo zijn dat juist in de heetste dagen de daken niet groen meer zijn en bewaterd moeten worden met het schaarsere drinkwater.

Knaapen kijkt inmiddels verder dan alleen Noord-Brabant om ROEF uit te rollen. “Maar dat gaan we niet zelf doen, want we willen met Knaapen in ons eigen gebied blijven. Daarom zetten we dit concept neer in een apart bedrijf, waarvan Knaapen maar ook onze collega-bouwbedrijven afnemers zijn. We hebben binnenkort gesprekken met 3 bouwbedrijven. En er is ook concrete belangstelling vanuit ontwikkelaars van nieuwbouwwoningen, zodat ROEF ook voor nieuwbouw gebruikt gaat worden”, besluit De Cort.

Het resultaat is een combinatie van groendak en zonne-energiedak.