Het beste koudemiddel voor de warmtepomp is propaan
Energietransitie, warmtepompen, de uitfasering van F-gassen en de transitie naar natuurlijke koudemiddelen. Maar ook: de opmars van propaan. Al jaren staan warmtepompen volop in de belangstelling. Bovendien volgen de ontwikkelingen elkaar in rap tempo op. Bijvoorbeeld als het gaat om koudemiddelen. Maar wat is een koudemiddel nu eigenlijk? Wat is de functie van dit koudemiddel in de warmtepomp? En welk koudemiddel heeft de meeste kans van slagen richting de toekomst?
Auteur: Lieke Bousema. Foto’s: Itho Daalderop
De vraag naar warmtepompen, zoals deze Vincent warmtepomp, is sterk gestegen dit jaar.
Elke warmtepomp werkt met een koudemiddel (ook wel: transportmedium) om de energie (warmte) uit de bron (omgevingslucht, bodem of grondwater) over te dragen aan het water van het afgiftesysteem (vloerverwarming of radiatoren). Om dit mogelijk te maken, werkt de warmtepomp volgens de natuurkundige principes van verdampen en condenseren. Door dit proces steeds te herhalen, kan de warmtepomp continu energie uit de bron halen en afgeven.
In de meeste gevallen gaat het om de koudemiddelen R410A, R134A, R32 en R290. R410A en R32 worden in een laboratorium gemaakt en worden daarom synthetische koudemiddelen genoemd. Ze vallen onder de zogeheten fluorkoolwaterstoffen en worden vaak aangeduid als F-gassen (of HFK’s). R290 is de wetenschappelijk code voor propaan, dat al standaard in onze natuur aanwezig is. Net als ammoniak (R717) en CO2 (R744) valt propaan daarom onder de natuurlijke koudemiddelen.
Vanwege de negatieve impact van F-gassen op het milieu (in het geval deze vrijkomen), mogen vanaf 2027 nieuwe split-unit warmtepompen geen koudemiddel meer bevatten met een Global Warming Potential (GWP/aardopwarmingsvermogen) van meer dan 150. Veel koudemiddelen, waaronder R410A (GWP: 2.088), R134A (GWP: 1.430) en R32 (GWP: 675), mogen vanaf dat moment niet meer toegepast worden in verwarmingstoestellen met een vermogen tot 12 kW.
Propaan
Als het gaat om natuurlijke koudemiddelen in warmtepompen, dan hebben fabrikanten ogenschijnlijk een aantal keuzes: ammoniak (GWP: 0), CO2 (GWP: 1), HFO/fluorolefine (GWP=<1) en propaan (GWP: 3). Ogenschijnlijk, want een aantal van deze natuurlijke koudemiddelen brengt ook nadelen met zich mee. Waar bijvoorbeeld ammoniak zeer giftig is, zijn er ook groeiende zorgen over de milieueffecten van HFO’s. Wanneer HFO’s uiteenvallen in de atmosfeer, ontstaan namelijk PFAS-verbindingen die schadelijk zijn voor mensen, dieren en planten. CO2 lijkt een goed alternatief, maar kenmerkt zich door hogere kosten, een lagere efficiency en een complexe inregeling. Propaan (R290) heeft deze problemen niet. Sterker nog: warmtepompen met propaan zijn milieuvriendelijk, stil en zeer energie-efficiënt. Bovendien zijn R290 warmtepompen in staat om hoge temperaturen te leveren.
Een aandachtspunt is wel de brandbaarheid van propaan. Om deze reden wordt het natuurlijke R290 koudemiddel met name toegepast in monoblock warmtepompen, zoals Amber (buitenopstelling) en Vincent (binnenopstelling) van Itho Daalderop. Het R290 koudemiddel bevindt zich hierbij in een hermetisch afgesloten warmtepompsectie. Het vullen van de warmtepomp gebeurt bovendien onder beheerste condities en in een gecontroleerde omgeving (de productiefaciliteit).
De binnen-opgestelde Vincent biedt het beste van heel veel werelden: geen geluidsoverlast, milieuvriendelijker, en ook mogelijk voor woningen zonder tuin of balkon om nu overstappen op een warmtepomp.
PFS-normen
Itho Daalderop is één van de warmtepompproducenten die propaan heeft omarmd. Dit 100% Nederlandse bedrijf is zelfs zo overtuigd van de voordelen, dat zij de mogelijkheden onderzoekt om ál haar warmtepompen voor 2027 met R290 uit te voeren, vertelt Innovation Manager Renewables Thijs Kleijn. “Hiermee voldoen we niet alleen aan de GWP- doelstellingen, maar sorteren we ook alvast voor op de strengere PFAS-normen die eraan zitten te komen. Bovendien komen we perfect tegemoet aan de uitdagingen in de bestaande bouw.”
Kleijn voorziet een grote vraag naar de binnen-opgestelde warmtepomp Vincent. “Immers biedt de binnenopstelling van R290 warmtepompen het beste van heel veel werelden. Zo kunnen ook woningen zonder tuin of balkon nu overstappen op een warmtepomp. Bovendien wordt geluidsoverlast richting buren slim ondervangen en wordt de mooie uitstraling van de gevel niet beïnvloed, benadrukt hij. “Daar komen alle energetische en milieuvoordelen nog bij. Met onze deelname aan warmtepompverenigingen en brancheorganisaties proberen we het bewustzijn in de markt én bij beleidsmakers op dit vlak te vergroten, zodat straks iedereen van de voordelen van propaan kan profiteren.”
Itho Daalderop
www.ithodaalderop.nl
