Project in beeld
Doos-in-doos constructie geeft kerk in Valkenswaard tweede leven
Dankzij een doos-in-doos constructie is de Antonius van Paduakerk in Valkenswaard behouden gebleven en getransformeerd in een appartementencomplex. Bouwbedrijf Huybregts Relou heeft deze herbestemming gerealiseerd, met als resultaat 18 gloednieuwe appartementen in een meer dan een eeuw oude, authentieke omgeving.
Auteur: Harmen Weijer. Foto’s: Huybregts Relou
De rooms-katholieke Antonius van Paduakerk in Valkenswaard is geheel verbouwd, waarbij het dak geheel is vernieuwd, maar wel met oog voor de authentieke omgeving.
De rooms-katholieke Antonius van Paduakerk in Valkenswaard is gebouwd in 1920-1921 in de stijl van de Delftse School, naar een ontwerp van de Eindhovense architect F.J. Wolters. De kerk kreeg geen toren: de klok kwam te hangen in een uitsparing in één van de steunberen. De kerk is op 1 september 2015 aan ‘de eredienst onttrokken’, zoals dit heet in katholieke kringen. CRA Vastgoed werd vervolgens eigenaar van het gebouw dat intussen op de gemeentelijke Lijst Cultuurhistorisch Waardevolle Objecten staat.
Huybregts Relou werd ingeschakeld een plan te verzinnen om hier appartementen te kunnen realiseren, vertelt projectleider Pascal van Gestel. “We hebben de hele kerk in 3D ingscand, en zo kwamen we er achter dat geen hoek zuiverhaaks was. Zo had de nok van voor naar achter een hoogteverschil van wel 30 centimeter. We dachten eerst nog dat de kerk was verzakt, maar dat was zeker niet het geval. Ook in breedtematen zagen we grote verschillen. Daarop hebben we besloten een doos-in-doos constructie te gaan maken. De nieuwe ‘doos’ is dan in ieder geval met zuiverhaakse muren gerealiseerd.”
Om voldoende daglicht in de appartementen te krijgen is in het midden van de kerk, en tevens het hoogste punt van het gebouw, een atrium gerealiseerd. De appartementen konden op deze manier aan de buitenkanten van de kerk gebouwd worden. “Dat atrium zorgde wel voor heel veel niet bruikbare kubieke meters, hoe mooi ook. Daardoor hebben we aan de zuidgevel over vier verdiepingen trapsgewijs appartementen ingebouwd.”
Om voldoende daglicht in de appartementen te krijgen is in het midden van de kerk, en tevens het hoogste punt van het gebouw, een atrium gerealiseerd. De appartementen konden op deze manier aan de buitenkanten van de kerk gebouwd worden.
Stalen hulpvoorzieningen
Dat had tijdens de bouw nog wel constructieve gevolgen, omdat de oude gevels en gewelven gezekerd moesten worden. Er moest immers voorkomen worden dat die zouden instorten. “Daar hebben we voor wel 100 ton aan stalen hulpvoorzieningen aangebracht, die de gevels en gewelven omhooghielden. Tijdens de bouw gingen die tijdelijke voorzieningen er verdieping voor verdieping weer uit, totdat uiteindelijk de nieuwe constructie de draagfunctie weer kon overnemen.”
De gevels aan de kant van de Eindhovenseweg en de Carolusdreef zijn min of meer intact gebleven. Hier zijn duplexappartementen gerealiseerd. Voor de noodzakelijke lichtinval moesten de prachtige glas-in-loodramen wel plaatsmaken voor andere ramen. Deze oude ramen zijn wel behouden gebleven voor de Antonius, maar zijn op andere plekken in de kerk teruggebracht.
Tijdens de bouw hielden stalen hulpvoorzieningen de oude gevels en gewelven overeind, om te voorkomen dat die zouden instorten. Nadat de appartementen werden ingebouwd, nam de constructie hiervan deze functie weer over.
‘Hun’ kerk
In overleg met het kerkbestuur is ook het kapelletje intact gebleven, zodat inwoners van Valkenswaard toch nog ‘hun’ kerk enigszins kunnen bezoeken. Van Gestel: “Dat deed men ook tijdens de bouw, wat natuurlijk niet kan zonder helm en veiligheidsschoenen. Maar men zag het nog als de kerk waar ze voorheen ook altijd naar binnen konden lopen.” Ook het schip blijft gehandhaafd, nu als atrium. Als mensen de kerk binnenlopen, kom je in een centrale ruimte die over de gehele lengteas van het gebouw loopt. Het plafond is hier minstens vijftien meter hoog. Aan weerszijden van deze gang bevinden zich de appartementen.
Aan de zuidgevel is de oude kerk uitgebouwd met over vier verdiepingen trapsgewijs appartementen.
Het voordeel van nieuw-in-oud is dat de woningen duurzaam gemaakt konden worden. “We hebben hier een warmte-/koudebron kunnen realiseren, zodat de appartementen met een warmtepomp hun woning kunnen verwarmen en koelen. Op de platte daken aan de zuidzijde van de Antonius liggen zonnepanelen”, aldus Van Gestel.
De woningen zijn na een voorbereidingstijd van een half jaar en een bouwtijd van een jaar net vorige maand opgeleverd.
