Complexe woningrenovatie met 3 verschillende bouwstromen in Arnhem
Een renovatie met drie bouwstromen is al niet gebruikelijk en zeker niet eenvoudig. Maar als dat ook nog eens gedaan wordt bij meer dan 100 jaar oude woningen van 8 verschillende woningtypen, dan begrijpt iedere kenner dat dit een complexe renovatie moet zijn geweest. Het is woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem tezamen met vastgoedonderhoudsbedrijf Lenferink én de bewoners vorig voorjaar samen gelukt.
Auteur: Harmen Weijer
De 70 karakteristieke woningen uit 1922 aan Onder de Linden en de Agnietenstraat in de Arnhemse wijk Klarendal van woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem zijn geheel gerenoveerd.
Het ging om een renovatie van 70 karakteristieke woningen aan Onder de Linden en de Agnietenstraat in de Arnhemse wijk Klarendal. Dit zijn woningen van woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem uit 1922, dus meer dan honderd jaar oud. En daarin schuilen al de eerste uitdagingen, vertelt projectleider Clarissa van der Ven van Volkshuisvesting Arnhem. “Wij hebben relatief veel ouder bezit, dat we nu volop aan het renoveren zijn volgens onze portefeuille-strategie. Afgelopen jaar kwam daaruit voortvloeiend het project aan Onder de Linden en de Agnietenstraat naar voren, waarbij veel onderhoud moest worden gedaan. Bovendien wilden we de energielabels flink verhogen.”
Vastgoedonderhoudsbedrijf Lenferink heeft veel houtrotreparaties aan vooral raamdorpels uitgevoerd. En daarna hebben ze er nieuwe houten kozijnen en ramen in geplaatst.
Kozijnen vervangen
De twee blokken van 70 beneden-/bovenwoningen zijn weliswaar geen monumentale woningen; toch was een lichte welstandstoets nodig, vertelt Van der Ven. “De gemeente en de welstandscommissie waren met name alert op wat er met de kozijnen zou gebeuren. Nu wilden wij deze woningen zelf al restaureren en renoveren met aandacht voor de historische uitstraling. Dus dat paste in het beeld van de gemeente en de welstand.”
De kozijnen waren wel een bijzonder element in de renovatie. “Er zaten kunststof kozijnen in een houten kader. Dat wilden we eigenlijk in zijn geheel vervangen door nieuwe houten kozijnen. Maar tijdens deze renovatie kwamen we er achter dat die houten kaders onderdeel van de dragende constructie zijn. Die kun je niet zomaar vervangen, maar ze waren ook niet goed meer. Dat gold met name voor de houten raamdorpels. Dus Lenferink heeft veel houtrotreparaties aan vooral deze dorpels uitgevoerd. En daarna hebben ze er nieuwe houten kozijnen en ramen in geplaatst.”
Gehele schil verbeterd
Zowel exterieur (zoals de voordeuren) als interieur (zoals keuken, toilet en badkamer) zijn in de woningen volledig aangepakt dan wel vernieuwd.
Naast deze werkzaamheden is nog veel meer aangepakt. Zo is de gehele schil verbeterd, vertelt Van der Ven. “We hebben de daken geïsoleerd, evenals de vloeren en de kelders. Daarnaast zijn de spouwmuren gevuld. Mechanische ventilatie is aan de woningen toegevoegd, waar deze nog niet was aangebracht, in combinatie met ventilatieroosters in de ramen. Deze ramen zijn ook allemaal vervangen door dubbelglas, geen triple glas vanwege de bestaande kozijnen. Maar dit dubbel glas heeft wel een hoge U-waarde van 0,8. Daarnaast zijn de badkamers, keukens en toiletten vervangen.”
Een dergelijke forse operatie vroeg dan ook om een bijzondere aanpak. Van der Ven: “Lenferink heeft drie bouwstromen opgezet. Eentje was gericht op het dak en de gevel. De tweede bouwstroom hield zich bezig met het vervangen van de keuken, toilet en badkamer. En de derde was voor het vervangen van de (kunststof) kozijnen en de ramen.”
De keuze voor drie bouwstromen was niet alleen gemaakt vanwege de verschillende bouwtypen en flinke renovatie-klussen. “Net voordat we met de renovatie startten, brak de oorlog in Oekraïne uit. Daardoor hadden we op sommige momenten problemen met leveringen van bouw- en installatiematerialen. We konden niets anders dan enkele pauzes inlassen in het renovatietraject, dat uiteindelijk ruim een jaar heeft geduurd.”
Op de aanbouw is een overkapping geplaatst die prefab is gerealiseerd.
Goede communicatie
Dat vroeg bij Lenferink om goede communicatie met de bewoners, zo vertelt Linda ter Maat van het Thuisteam van Lenferink. “We wisten van tevoren al dat dit voor de bewoners voor de nodige overlast zou bezorgen. Door echter al vroeg en veel met de bewoners te communiceren wisten we veel goodwill te kweken. Maar ook tijdens het werk hebben onze werklui volop bijgedragen aan een goed gevoel bij de bewoners, door vriendelijk en klantgericht te werk te gaan. En we waren heel duidelijk in onze communicatie over de planning, zodat bewoners zich erop in konden stellen wanneer de bouwwerkzaamheden in hun huis zouden plaatsvinden.”
Het hele jaar door was een van de consulenten uit het Thuisteam van Lenferink bijna iedere dag aanwezig. “Ze heeft veel en intensief contact gehad met de bewoners. Om hen te informeren over de werkzaamheden. Of om gewoon hun verhaal aan het horen en soms om een kleine attentie uit te kunnen delen. En natuurlijk was ze altijd bereikbaar als er vragen of klachten waren, zelfs als ze niet op locatie was.”
Dankzij die betrokkenheid reageerden de bewoners heel positief op deze complexe renovatie. Ter Maat: “Wij hebben na de renovatie onder de bewoners een tevredenheidsonderzoek gehouden, met vragen als: zijn jullie voldoende geïnformeerd, zijn klachten goed opgelost, hoe vond u dat de afspraken zijn nagekomen? Uit de cijfers die hiervoor zijn gegeven is als eindcijfer een 7,6 gekomen.”
Het resulteerde in woningen die weer helemaal up to date zijn, qua comfort en qua energieverbruik. Van der Ven: “Omdat er 8 verschillende woningtypes zijn, waren de energielabels ook nogal uiteenlopend: van G tot en met C. Die hebben we nu opgewaardeerd naar B – dat betreft 8 woningen – tot en met A+.”
