Oud en nieuw combineren in transformaties
Renoveren en nieuwbouw combineren, dat is vaak de toverformule van geslaagde transformaties. Bij dit soort specifieke renovaties zorgt die nieuwe toevoeging bij de een voor gefronste wenkbrauwen en bij de ander een gelukzalig gevoel. Wat is er nu voor nodig om zo veel mogelijk mensen tevreden te stellen? Twee voorbeelden van recente transformaties laten zien dat combineren van oud en nieuw in een stedelijke omgeving heel goed kan: het Gortercomplex in Leiden en klooster Mariënburg in Den Bosch.
Auteur: Harmen Weijer
Gortercomplex, Leiden
Een krachtig samenspel van monumentale herbestemming en nieuwbouw, dat is het ontwerp van GROUP A voor het Gortercomplex in de campusachtige setting van het Boerhaavedistrict in Leiden. Het karaktervolle jaren ‘50 Gortergebouw, onderzoeksgebouw van het Academisch Ziekenhuis Leiden, is herontwikkeld tot 54 appartementen. Daarnaast is het Gortercomplex uitgebreid met twee 40 meter hoge woontorens met 159 appartementen en een ondergrondse parkeergarage.
Met respect voor het monumentale karakter zijn in de voormalige laboratoriumruimten 54 appartementen gerealiseerd, in 7 verschillende typen, variërend van 46 m2 tot 136 m2. De nieuwe woningindeling is gebaseerd op de structuur van het Gortergebouw. Bijzonder is dat sommige appartementen daardoor extra hoge plafonds hebben en een deel van de appartementen langs de gevel is gesitueerd, met bijvoorbeeld wel 7 ramen op rij in een woonkamer!
In de nieuwbouw is op de onderste bouwlagen metselwerk in hetzelfde vechtformaat toegepast. Het aantal lagen in baksteen correspondeert met de hoogte van het naastgelegen monumentdeel. Ze zijn zo visueel verbonden met de bakstenen gevel van het Gortergebouw. De nieuwe woontorens bestaan uit 13 bouwlagen en hebben een licht en transparant karakter. Door verschillende lichte tinten voor de panelen te gebruiken ontstaat een dynamisch gevelbeeld dat complementeert met de bakstenen onderbouw. De woontorens bieden ruimte aan 159 appartementen, variërend van 57 m2 tot 118 m2.
Klooster Mariënburg, Den Bosch
Bijzonder is ook de transformatie van het rijksmonumentale 19e-eeuwse klooster Mariënburg In de historische binnenstad van ’s-Hertogenbosch. Dit langjarige project kende vier jaar geleden al de belangrijkste oplevering, waar het klooster werd getransformeerd tot een door BiermanHenket ontworpen, multifunctioneel gebied. Er zijn een universiteitsgebouw, studentenhuisvesting en werkplekken voor start-ups en kleine bedrijven gecombineerd in een groene binnenstedelijke campus setting. De universiteiten van Eindhoven en Tilburg hebben in deze bijzondere gebouwen de nieuwe internationale masteropleiding Datascience gevestigd: de Jheronimus Academy of Data Science (JADS).
Het getransformeerde kloostercomplex is verduurzaamd middels een bodemwarmtepomp, LED verlichting en een centrale gebalanceerde ventilatievoorziening middels luchtbehandelingskasten in de kap. Alle gevels en de kap zijn aan de binnenzijde geïsoleerd. De bestaande monumentale ramen zijn voorzien van stalen voorzetramen. In het dak zijn extra dakramen en in de kelder zijn extra koekoeken gemaakt ten behoeve van daglichttoetreding in verschillende woningen en onderwijsruimtes.
De laatste fase is dit jaar aangepakt; daarbij gaat het om het oudste bouwdeel binnen het kloostercomplex, de Walpoort, en het Bouwdeel Van Lanschot. De Walpoort was ooit gebouwd als kapel van het klooster, maar is de laatste decennia als kantoor gebruikt, waarbij een aantal verstorende elementen binnen de historische structuur en het interieur zijn aangebracht. Een aantal hiervan zonder historische waarde, waaronder een trappartij en verschillende vloer- en plafondafwerkingen, zijn verwijderd. Historisch waardevolle vloerafwerkingen zoals oregon pine en terrazzo worden gerestaureerd en blijven in het zicht. Nieuwe stalen puien zorgen voor een hoogwaardige hoofdentree. Binnen de renovatie maakt ook verduurzaming onderdeel uit van het ontwerp. Nieuwe installaties, zorgvuldig geïntegreerd in de kap, worden gekoppeld aan de centrale WKO van het complex en zorgen ervoor dat het gebouw na renovatie volledig gasloos zal zijn. Stalen achterzetramen brengen een verbetering in isolatiewaarde en laten het monumentale gevelbeeld intact.
Bouwdeel Van Lanschot blijft in hoofdstructuur vrijwel ongewijzigd. De volledige kap wordt geïsoleerd en voorzien van stalen dakramen, passend bij de monumentale beeldwaarde. Naast een volledige renovatie van het interieur, worden corridors in oude glorie hersteld en krijgen allure terug door het toepassen van een carrara-marmer vloerafwerking.
De renovaties van beide bouwdelen zorgen niet alleen voor een ruimtelijke verbinding met het hoofdgebouw waar Jheronimus Academy of Data Science gevestigd is, maar voorzien ook in de grote vraag naar huisvesting van Data Science gerelateerde bedrijven.
