Meer wegen leiden naar gasloos Haarlem
Negen VvE’s op het Ripperdaterrein in Haarlem hebben op initiatief van de gemeente een verduurzamingsadvies van Merosch gekregen. Gericht op installatietechnische voorzieningen om zo van het gas af te komen. Negen verschillende situaties qua aard en leeftijd van de woningen. Daarom zijn een paar maanden geleden maatwerk oplossingen voorgesteld, in plaats van bijvoorbeeld een collectieve warmtevoorziening voor alle 330 woningen op dit voormalige kazerneterrein. Runa Lentz, projectleider bij Merosch: “We hebben per VvE de mogelijkheden van verduurzaming onderzocht en een rekensom van investeringen en energiekostenbesparing gemaakt bij de meest lucratieve installatietechnische oplossing. Het is mooi om te zien dat de VvE’s enthousiast zijn en een vervolg aan de uitvoering willen geven. Ook al gaat het in sommige gevallen om woningen van enkele jaren oud.”
Het Ripperdaterrein in Haarlem is een voormalig kazerneterrein waar diverse monumentale gebouwen zijn getransformeerd tot woningen.
Waar een wil is, is een verduurzamingsweg. Want als je woning nog maar een paar jaar oud is, goed geïsoleerd, met energiezuinige cv-ketel, dan frons je wellicht je wenkbrauwen als je gemeente jouw buurt aanwijst als pilot om voor 2030 gasloos te worden. Haarlem heeft het Ripperdaterrein bewust aangewezen. Het is een voormalig kazerneterrein met diverse monumentale gebouwen die sinds 2009 zijn getransformeerd tot woningen. Voorts zijn op het terrein nieuwbouwprojecten gerealiseerd, met bijvoorbeeld appartementengebouwen en rijtjeswoningen, alsmede een verpleeghuis. De gemeente Haarlem wees deze wijk aan, omdat de woningen allemaal relatief jong zijn en daarmee makkelijker de transitie naar gasloos kunnen maken.
Op het terrein zijn tevens appartementen en grondgebonden nieuwbouwwoningen gerealiseerd.
Runa Lentz: “De gemeente Haarlem heeft ons gevraagd om te onderzoeken op welke manier de VvE-woningen aardgasvrij kunnen worden en welke manieren van verwarmen het meest kansrijk zijn. We hebben daarbij zowel naar oplossingen op gebiedsniveau (lokaal warmtenet voor het terrein) als gebouwniveau gekeken. Die oplossing op gebiedsniveau bleek al snel suboptimaal, omdat je met sterk uiteenlopende situaties zit. Bij historische gebouwen mag je niet zomaar PV-panelen op het dak leggen of een warmtepomp op het dak of tegen de gevel plaatsen. Daarnaast verschilden de wensen en eisen van bewoners. Het maakt uit of je cv-ketel bijna 15 jaar oud is of nog splinternieuw. Het heeft ertoe geleid dat wij voor elke VvE een factsheet met oplossing(en) en berekening hebben gemaakt. Wat zijn de benodigde investeringen en wat is de energiekostenbesparing? Voor de ene VvE direct aanleiding om volgende stappen te zetten, bij een andere VvE moeten de leden in de ALV zich er nog over uitspreken, maar we horen enthousiaste verhalen over de voorstellen.”
Alle bewoners zijn via bijeenkomsten en enquêtes geïnformeerd over de verduurzamingspilot van de gemeente Haarlem.
Oog voor duurzaamheid
De Oude Manage herbergt sinds 2008 7 woningen, die graag van het gas af willen.
Dat heeft waarschijnlijk ook te maken dat veel bewoners van het Ripperdaterrein vanuit hun visie op de toekomst van onze wereld best een bijdrage aan de energietransitie in Nederland willen leveren en daarnaast ook de financiële speelruimte hebben om hun woning te verduurzamen. André Soff is bestuurslid van VvE ‘De Oude Manege’, waarbij het gaat om 7 woningen in een monumentaal Manegegebouw. “Er waren al enkele VvE’s los van elkaar bezig met verduurzaming van hun woningen voordat de gemeente en Merosch ons allemaal samenbrachten. Er werd bijvoorbeeld bij enkele VVE’s gedacht aan zonnepanelen. Ook binnen mijn eigen VvE hadden we gelet op de leeftijd van onze cv-ketels – de woningen dateren uit 2008 en hebben energielabel A – al gesproken over gasloze alternatieven, al dan niet in combinatie met zonnepanelen. Maar op ons historische gebouw zou dat niet zomaar geaccepteerd worden. Verder had een bewoner gekeken naar een hybride warmtepomp, maar dat bleek complex, mede omdat alles rond de schil van het gebouw gemeenschappelijk is. We waren blij dat Merosch in kaart bracht wat de beste oplossing voor ons gebouw zou zijn. We stonden klaar om er direct mee aan de slag te gaan, maar dat bleek lastiger dan gedacht, omdat de gemeente nu allerlei vergunningsprocedures moet optuigen. Wij hebben bijvoorbeeld geen eigen tuin waarin de bodemwarmte kan worden aangeboord. Dat zou op openbare grond moeten en daar moet nog een ei over worden gelegd.” Inmiddels heeft de gemeente aangegeven hoe de vervolgprocedure is om tot een vergunning voor bodemwarmte te komen.
Voor De Oude Manege bleek de meest interessante oplossing een bodemwarmtepomp met gesloten bodemwarmtewisselaar. Met deze oplossing hebben de 7 woningen een eigen warmtesysteem, met bijkomend voordeel dat de warmtepomp in de zomer nagenoeg gratis kan koelen. Rond het gebouw wordt een cluster van circa 100 meter diepe bodemlussen geboord, die warmte (en koude) onttrekken aan de temperatuur van de bodem. In de berging van elke woning wordt een warmtepomp geplaatst.
In totaal zijn er 9 VvE’s waarvoor een Merosch een verduurzamingsopzet hebben gemaakt.
Blowerdoortest
André Soff vervolgt: “Wij hebben voor een groot deel vloerverwarming, dus daar past het nieuwe lage temperatuurtraject van de bodemwarmte bij. Overigens is koeling wel heel lekker, omdat ons pand aan drie kanten zon heeft. Tevens hebben wij in de woning ruimte voor zo’n warmtepomp. Bij andere woningen is het een grotere opgave om een kleine cv-ketel in te ruilen voor een grotere warmtepomp. Er is echt maatwerk naar voren gebracht in de adviezen. Daarnaast moet je niet alleen blindvaren op de technische installaties. Wij hebben als VvE een blowerdoortest laten uitvoeren en daarbij bleek dat ons gebouw veel lucht- en isolatielekken bezat, onder andere bij de vele houten spanten en de dakaansluiting. Bovendien hebben wij een entree met een monumentaal hekwerk, maar zo haal je veel kou binnen. We gaan ons gebouw beter laten isoleren en willen het open hek vervangen door een dichtere oplossing. Zo wordt onze energievraag minder en kunnen wij mogelijk met een geringere capaciteit warmtepompen volstaan. Die zijn een slag goedkoper. Zo probeer je als VvE de beste oplossing te vinden.”
“Merosch heeft oplossingen aangedragen die gebaseerd zijn op vertrouwde, bewezen technieken. Met ‘futuristische zaken’ kunnen we niet aan de slag. En installaties waar we hinder van ondervinden gaan niet werken. Toen wij onze woningen betrokken, zat er warmteterugwinning op de ventilatie. Heel verklaarbaar destijds, maar vanwege het geluid heeft toch één van de bewoners de WTW eruit gesloopt en op Marktplaats gezet. Wij hebben er vertrouwen in dat de aanbevolen oplossingen gaan werken. Als de vergunningen rond zijn, kan Merosch ons ook helpen bij het ontwerp en de aanbesteding.”
Behalve de installatietechniek zet de VvE De Oude Manage in op extra na-isolatie en een andere toegangspoort waarbij minder koude in het complex komt.
Passend en haalbaar pakket
De rekensommen van begin dit jaar zijn door de gestegen energieprijzen veranderd, beseft Runa Lentz. “Maar de ingrepen zullen eerder nog gunstiger uitpakken, gelet op de gasprijs. Sommige VvE’s kunnen ook snel aan de slag omdat zij wel eigen grond voor de bodemlussen hebben en wel toestemming krijgen voor zonnepanelen op de daken. De keuze hangt natuurlijk ook samen met eventuele bouwkundige ingrepen, zoals plek voor leidingen en ventilatie- en rookgaskanalen. Wij hebben ons gericht op de installatietechniek, maar wel onderzocht of die installaties passen in de bouwkundige aard van de woningen. Ook de monumentale status en het bijbehorende beschermde stadsgezicht waren belangrijke aandachtspunten in de advisering. Het is leuk om te zien dat we ondanks die variatie in type woningen, leeftijd van woningen en het verschil tussen nieuwbouw en transformatie van historische gebouwen toch voor elke VvE een passend en haalbaar pakket hebben kunnen vinden. Alles in samenspraak met de bewoners, de gemeente Haarlem, Warmtefonds en Liander. En als de VvE’s gezamenlijk optrekken kunnen mogelijk door meervoudige inkoop de investeringskosten nog dalen. Maar de keuze en het tempo is aan de negen verschillende VvE’s.”
Alle VvE’s hebben een oplossing aangedragen gekregen die past bij aard en leeftijd van de woningen.
