Slechte lucht in klaslokaal heeft aantoonbaar effect op leerprestaties
Uit onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM), dat afgelopen december is gepubliceerd, blijkt dat slechte ventilatie ook effect heeft op de toetsscores van basisschoolleerlingen en dus op de kerntaak van scholen, goed onderwijs.
Auteur: Harmen Weijer
Uit onderzoek van de Universiteit Maastrischt blijkt dat de slechte luchtkwaliteit in schoollokalen de cognitieve ontwikkeling van leerlingen vertraagd, waarbij de sterkste effecten worden gemeten voor rekenen en taalvaardigheid (lezen).
Het onderzoek van de UM vond plaats over een periode van vijf jaar in 270 klaslokalen, verspreid over 27 scholen van onderwijsstichting MOVARE in Zuid-Limburg. De resultaten laten zien dat basisschoolleerlingen significant slechter presteren op toetsen, wanneer ze zijn blootgesteld aan verhoogde CO2-niveaus in de leerperiode vóór die toets. De slechte luchtkwaliteit vertraagt hun cognitieve ontwikkeling, waarbij de sterkste effecten worden gemeten voor rekenen en taalvaardigheid (lezen). De gemeten effecten zijn groter dan de veelbesproken negatieve invloed van schoolsluitingen tijdens de coronacrisis. Verder laat het onderzoek zien dat de kans dat een leerling een HAVO/VWO-advies krijgt 13% lager is als de blootstelling aan CO2 in het semester vóór de eindtoets verdubbelt.
Er zijn in Nederland zo’n 6700 basisscholen, waarvan een recente inventarisatie laat zien dat een derde geen mechanische ventilatie heeft. “Het ontbreken van ventilatiesystemen, of de aanwezigheid van gebrekkige systemen, zorgt voor een tekort aan frisse lucht in gebouwen, veroorzaakt een muf en bedompt klimaat, en vormt daarmee een gezondheidsrisico voor de gebruikers. Tegelijkertijd was er tot op heden weinig bekend over het effect van een slecht binnenklimaat op onderwijsresultaten”, aldus Nils Kok, hoogleraar aan Universiteit Maastricht en betrokken bij het onderzoek.
De gemeten effecten zijn groter dan de veelbesproken negatieve invloed van schoolsluitingen tijdens de coronacrisis.
Investeren in ventilatie
In 2020 heeft de Nederlandse overheid bijna 400 miljoen euro subsidie verstrekt aan basis- en middelbare scholen om de ventilatie in klaslokalen te verbeteren en zo de verspreiding van corona en andere virussen tegen te gaan.
De onderzoekers constateren dat er beperkte aandacht voor luchtkwaliteit is vanuit overheid, alsmede de onderwijsinspectie: die doet wel controles op luchtkwaliteit, maar dat is vaak bijzaak, slechts een momentopname en niet representatief. Volgens de onderzoekers is dit hét moment voor een grootschalig investeringsprogramma — met een investering van ruim €1.1 miljard kan een groot deel van het probleem opgelost kan worden. “Deze investering valt in het niet bij de €5.8 miljard aan NPO-middelen die zijn ingezet om de corona-leerachterstand weg te werken. Daarnaast is het tijd om regelgeving voor wat betreft luchtkwaliteit aan te scherpen, waarbij de gestelde maximaal acceptabele CO2 niveaus (950 ppm voor scholen gebouwd na 2012 en 1200 ppm voor scholen gebouwd voor die tijd) streng gehandhaafd moeten worden, op basis van daadwerkelijk en continu gemeten data, in ieder klaslokaal”, aldus het onderzoek.
Verbeteren ventilatie Tilburgse scholen
De ventilatie van 12 Tilburgse scholen in zowel het voortgezet als basisonderwijs wordt verbeterd. Daarvoor investeert de gemeente Tilburg bijna 2 miljoen euro. Deze subsidie komt bovenop de bijdrage van de Rijksoverheid van ruim 2 miljoen euro. Tezamen met de bijdragen van de schoolbesturen wordt er ruim 7 miljoen euro in deze verbeteringen gestoken.
“Bij onvoldoende frisse lucht ontstaan er bij leerlingen en docenten al snel klachten zoals hoofdpijn, vermoeid en/of suf zijn. Dit komt door een te veel aan CO2 in de lucht”, aldus wethouder Esmah Lahlah (Onderwijs): ”Om dit te voorkomen, moet er voldoende frisse lucht binnenkomen. Hierdoor worden leerlingen en docenten minder vaak ziek en verbetert hun prestatie in de klas. We zijn dan ook erg blij dat we met deze subsidie op 13 van onze scholen het binnenklimaat en de ventilatie kunnen aanpakken.”
De luchtkwaliteit wordt ook bij Koning Willem II College verbeterd. Dit scholencomplex wordt momenteel gerenoveerd en vernieuwd.
Overheidssubsidie
Vanaf 2021 heeft de Rijksoverheid subsidieregelingen opgezet om schoolbesturen te helpen de ventilatie op school te verbeteren. Het gaat om zowel het basis- als het voortgezet onderwijs. De schoolbesturen hebben samen met de gemeente een plan voor 13 schoolgebouwen ingediend. Het Rijk draagt 30% van de kosten bij. Omdat gemeente Tilburg het belangrijk vindt dat zowel leerlingen als docenten in een gezonde leeromgeving werken, dragen zij ook 30% van de kosten bij. De overige kosten worden door de schoolbesturen betaald.
De luchtkwaliteit wordt bij de volgende 12 scholen verbeterd: Beatrixcollege, Koning Willem II College, De Bodde, De Wichelroede, De Cocon, Berkeloo, De Mortel, Christoffel, De Petteflet, De Sporckt, Meander en De Vijf Hoeven. Voor de grootschalige renovatie van het schoolgebouw van De Stappen aan de Pastoriestraat is eerder al budget beschikbaar gesteld door de gemeente. Voor dit gebouw hoeft nu dus geen cofinanciering meer verstrekt te worden. De schoolbesturen zijn inmiddels al volop bezig met de uitvoering van de werkzaamheden.
