Gevelrestauratie geeft transformatie gebouwen extra kleur en uitstraling

Historisch hypermodern: het Plesmanduin rijksmonument

Aan de rand van Den Haag, op de grens met Scheveningen en vlakbij Madurodam, ligt het rijksmonument Plesmanduin. Dit klassieke pand werd eind jaren dertig gebouwd in opdracht van de eerste president-directeur van de KLM, Albert Plesman. Het zou tot 1969 dienst blijven doen als KLM kantoor. De afgelopen jaren is dit historische kantoorpand gerenoveerd en getransformeerd tot een bijzondere hedendaagse woonomgeving.

Dat bracht de nodige uitdagingen met zich mee. Om het gebouw voor bewoning geschikt te maken zijn er losstaande, reversibele buitenruimtes toegevoegd in de ritmiek van de gevel. De bovenste woningen kregen door sparingen in het dak te maken beschikking over royale dakpatio’s. De oorspronkelijke hoofdentree is op hedendaagse wijze teruggebracht en er is een achterentree vanaf het nog te realiseren duinlandschap en tweede fase met nieuwbouw (155 woningen) en verdiepte parkeergarage toegevoegd.

Daarnaast zijn de oude kozijnen niet vervangen maar gerestaureerd. Deze circulaire aanpak van aannemer Van Wijnen diende ook om de oorspronkelijke aanblik van het pand te behouden. Het had wel verstrekkende consequenties voor de beglazing, want hoe krijg je modern isolatieglas in een sponning gemaakt voor enkel glas? vandaglas adviseerde over de oplossing. Voor de grote hoeveelheid ramen van het oude KLM gebouw was 5000m² isolatieglas met een hoge lichtdoorlaat en zonnewarmtewering nodig. 1500m² daarvan moest in een veel dunnere vorm dan gebruikelijk worden geproduceerd in verband met de historische enkel glas kozijnen. Door in de spouw krypton gas in plaats van argon gas te gebruiken kon vandaglas isolatieglas met een veel smallere spouw produceren, dat wel alle vereiste prestaties haalde.

Na restauratie en ingetogen transformatie is hier één van de meest bijzondere woon- en werkgebieden van Den Haag ontstaan.  Naast een enorme variatie in huur- en koopwoningen (166) die al gerealiseerd zijn, wordt er nu gewerkt de sportschool onder het monumentale voorplein en de laatste vleugel langs de Raamweg met short-stay appartementen voor (internationale) kenniswerkers, kantoorfunctie en ondersteunende horecavoorziening in het paviljoen.

Naast deze grote functionele en esthetische ingrepen is er ook op het gebied van duurzaamheid een enorme stap gezet. Het metselwerk en betonnen kaders van de gevel zijn geheel gereinigd en gerestaureerd. De gevel, dak en vloeren zijn vanaf de binnenzijde geïsoleerd. In de kelder van het gebouw staat een WKO-installatie met vloerverwarming en -koeling voor alle woningen en er is gebalanceerde ventilatie toegepast. Tevens is een deel van de buitenzonwering teruggebracht. Omdat het gebouw in het waterwingebied van Dunea ligt, zijn de bronnen aan de overzijde van het kanaal en de leidingen onder het water, trambaan en weg geboord. Het gebouw is nu geheel gasloos.

Bron: Architectenkombinatie/VMRG. Foto’s: 6×6

Transformatie monumentale chocoladefabriek in Alkmaar

De voormalige cacao- en chocoladefabriek in Alkmaar, beter bekend als de Ringersfabriek, is een mooi voorbeeld van industrieel erfgoed. De afgelopen twee jaar is gewerkt aan het herbestemmingsontwerp voor het monument dat dit jaar 100 jaar bestaat. Er zijn 73 appartementen gerealiseerd op de 1e tot en met de 5e verdieping.

Door de grote variatie in constructie, bouwtechniek en uitstraling heeft elk van de 5 bouwdelen zijn eigen karakter. Hurenkamp Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp van de restauratie en herbestemming, BOEi heeft Ten Brinke bijgestaan als adviseur voor de restauratiewerkzaamheden.

De appartementen hebben een woonoppervlakte variërend van circa 65 m² tot wel 217 m². Tevens zijn de appartementen voorzien van royale buitenruimtes van circa 7 m² tot 20 m² met een aantal indrukwekkende uitschieters van circa 40 m² tot wel 81 m². De appartementen kenmerken zich door hoge industriële plafonds, grote raampartijen en karakteristieke elementen. Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van de herbestemming. Alle appartementen zijn goed geïsoleerd, ontvangen warmte via het stadswarmtenet en zijn voorzien van een warmteterugwinningsinstallatie (WTW). De appartementen zijn allemaal verkocht.

Op de begane grond komt een gevarieerd aanbod aan horeca. Middelpunt hierin is een foodhal die gaat functioneren als een binnenplein; een plek voor ontmoeting, kleinschalige evenementen en gezelligheid. Daarnaast wordt er door alle partijen hard gewerkt aan nog een ander plein, het Ringersplein. Dit plein vormt in de toekomst de verbinding tussen het Ringerskwartier, het kanaal en de verdere binnenstad en gaat dé plek worden om te genieten van alles dat het Ringerskwartier te bieden heeft.

Bron: Ten Brinke

Nieuwe stadhuis Den Helder op monumentale plek

Het stadhuis van Den Helder op de marinewerf Willemsoord heeft sinds vorig jaar september een bijzonder, nieuw onderkomen. Hoewel niet echt nieuw, want dit ‘Huis van de Stad’ is gerealiseerd in twee voormalige pakhuizen op de marinewerf naar ontwerp van Van Hoogevest Architecten en Office Winhov. Behoud van de cultuurhistorische waarde van deze historische gebouwen in hun nautische omgeving is een belangrijk uitgangspunt geweest voor het ontwerp zoals dat nu is gerealiseerd.

Het negentiende-eeuwse pakhuis nummer 66 is ontworpen als mastenloods en heeft nu de status van rijksmonument. Door de tijd heen veranderde de functie van het gebouw en zijn gevel- en dakopeningen gewijzigd en inbouwen ontworpen. Bij de transformatie naar de functie van stadhuis is gekozen voor behoud van belangrijke kernwaarden, inclusief de aanwezige gelaagdheid in het gebouw waarvan de bouwsporen getuigen. Vooral het industriële karakter van vier geschakelde, 56 meter lange bouwdelen moest intact blijven, met in het interieur de houten standvinkconstructie in het zicht.

In de centrale ontvangsthal die is ondergebracht in het tweede bouwdeel is de volledige hoogte in het zicht behouden. De ontvangsthal fungeert ook als logistieke ader waarbij bezoekers en ambtenaren vanaf de promenade met het natte dok aan de buitengracht naar het pakhuis (gebouw 72) kunnen lopen, waarin de kantoorfuncties van het stadhuis zijn ondergebracht. De nieuwe ingrepen die nodig waren voor de transformatie van pakhuis naar stadhuis zijn herkenbaar als nieuw, maar zoeken duidelijk verwantschap met de historische context. In de axometrie zijn de ingrepen verhelderd.

Het tweede gebouw, pakhuis nummer 72, is ontworpen voor de functie van zeilenmakerij. Het is een beeldbepalend gebouw op het terrein van de marinewerf. Kenmerkend zijn de betonnen constructieonderdelen en de bakstenen vullingen in de gevelopbouw. Om de transformatie naar kantoorruimtes voor het stadhuis mogelijk te maken is een centrale vide gemaakt waardoor alle omringende werkruimtes voldoende daglicht krijgen. Belangrijkste ingreep is het daartoe deels openzagen van de betonconstructie. Hierdoor is een lichte vide ontstaan die het nieuwe hart vormt van het gebouw. De ingrepen zijn hiernaast in een axiometrie weergegeven.

Verduurzaming

Voor verduurzaming van beide pakhuizen is gezocht naar mogelijkheden om een energetische verbetering tot stand te brengen met behoud van monumentwaarden. Voor de mastenloods zijn daartoe onder meer de vensteropeningen voorzien van het isolerend glastype Monuglas, dat past binnen het industriële gevelbeeld van het pakhuis. Beide pakhuizen zijn verduurzaamd door het toepassen van energiearme installatietechniek: Er is een WKO geslagen en op het dak van de voormalige Zeilenmakerij zijn pv-panelen gelegd.