Gevelbeplating van PI Sittard na ‘opfrissing’ opnieuw gebruikt

Auteur: Harmen Weijer

De bestaande gevelbeplating van de penitentiaire inrichting in Sitaard was door de invloed van zon, regen en wind behoorlijk aangetast, en de isolatie was ook niet meer op het niveau anno 2022.

De penitentiaire inrichting van Sittard is in de 30 jaar dat het door Rijksvastgoedbedrijf wordt gebruikt, nog niet eerder gerenoveerd. En dat was inmiddels ook goed te zien aan de gevel en te merken binnenshuis. De bestaande gevelbeplating was door de invloed van zon, regen en wind behoorlijk aangetast, en de isolatie was ook niet meer op het niveau anno 2022. Richard Klijnen: “Het betreft een prefab betonnen gebouw, waar tegen de gevel een aluminium beplatingssysteem is geplaatst. In de raamopeningen zijn destijds stalen kozijnen geplaatst. Dit zijn ook de kozijnen van de cellen, dus uitbraakwerend uitgevoerd. Dit systeem kenmerkte zich over het gehele gebouw door veel koudebruggen en slechte isolatie, waardoor er condensatie is opgetreden, met roestvorming tot gevolg. In de loop van de jaren liep dat roestwater meer en meer over de witte gevelplaten, en dat liet natuurlijk sporen na.”

In de raamopeningen zijn destijds stalen kozijnen geplaatst. Dit zijn ook de kozijnen van de cellen, dus uitbraakwerend uitgevoerd.

Omdat eigenaar Rijksvastgoedbedrijf circulariteit hoog in het vaandel heeft staan, is besloten zoveel mogelijk de gevelplaten opnieuw te gebruiken, een circulaire gevelrenovatie dus. Klijnen: “We zijn begonnen met het voorzichtig verwijderen van de gevelbeplating. De isolatie erachter wilden we eigenlijk eveneens hergebruiken. Alleen was de isolatie niet dik genoeg en door de leeftijd vielen de isolatieplaten bij het verwijderen helemaal uit elkaar. Daarom hebben we het isolatiemateriaal verzameld, waarna deze door Rockwool is ingenomen en opnieuw gebruikt in het productieproces voor nieuwe isolatie. Ook de stalen kozijnen waren qua isolatie niet meer te hergebruiken. Deze zijn de schrootbak in gegaan.”

Restauratie

De aluminium beplating daarentegen is door een heel restauratieproces gegaan, vertelt Klijnen. “We hebben de platen eerst schoongemaakt. Dat was nog wel een uitdaging, want die bestaande gevelplaten hebben aan de achterzijde een bitumen anti-dreunlaag. Bij de geplande nieuwe poedercoating komt echter veel warmte vrij en die zou ervoor zorgen dat die anti-dreunlaag de beplating zou aantasten. Daarom hebben we eerst die bitumenlaag er af moeten halen, overigens zonder te zandstralen zoals gebruikelijk. Dat is bij aluminium niet mogelijk, want dan straal je er gaten in. We hebben daarvoor een andere methode gevonden: koud-ijsstralen. Daarmee blijft de aluminiumbeplating wel intact en zo is de bitumineuze achterlaag verwijderd.”

Het isolatiemateriaal kon niet worden hergebruikt. Het is verzameld, waarna deze door Rockwool is ingenomen en opnieuw gebruikt in het productieproces voor nieuwe isolatie.

Daarna zijn de gevelplaten naar een gespecialiseerd bedrijf gegaan om opnieuw gepoedercoat te worden. Overigens is er nu geen nieuwe anti-dreunlaag aangebracht. “Die laag was eigenlijk helemaal niet nodig. Zo’n laag wordt aangebracht als geluiddemping op de gevel bij zware regen- of hagelbuien. Maar omdat deze laag er verticaal op zou moeten worden aangebracht, zou dit bij dit soort buien toch voor weinig demping zorgen.”

De bestaande gevelplaten zijn schoongemaakt en daarna naar een gespecialiseerd bedrijf gegaan om opnieuw gepoedercoat te worden.

Bij het verwijderen van de oude beplating was al duidelijk geworden dat geen plaat exact dezelfde was. Klijnen: “Dat betekende dus dat elke plaat weer op dezelfde plek terug moest komen, anders zou het niet passen. We hebben dus iedere plaat gelabeld. Dat kon uiteraard niet met een simpele viltstiftmarkering, want die gaat bij het schoonmaken en poedercoaten er weer af. We hebben aanvankelijk gewerkt met tekstlabels, die we aan de platen hingen. Omdat de nieuwe beplating ook nog eens drie verschillende kleuren zou krijgen, vroeg dat een nog slimmere markering. Dat hebben we gedaan door met vormpjes per kleur te werken, zoals driehoekjes, rondjes en vierkantjes.”

Bewoonde toestand

De renovatie was dusdanig omvangrijk dat de penitentiaire inrichting tijdens de werkzaamheden in gebruik moest blijven. Klijnen: “We hebben daarom een systeem opgezet, waarbij we iedere dag 12 cellen aanpakten. Dat betekende dat de gedetineerden ’s morgens uit hun cel gingen. Daarna haalden we de stalen kozijnen en ramen eruit, en vervingen deze door nieuwe ramen en kozijnen. Om 4 uur ’s middags konden de gedetineerden weer terug naar hun cel met een geheel nieuwe, netjes afgewerkte binnengevel. En die cyclus hebben we voor alle 347 ramen herhaald. In onze planning vormde dit deel van de renovatie de rode draad. Het weer aanbrengen van de gevelbeplating is daarop afgestemd.”

De nieuwe beplating is in drie verschillende kleuren uitgevoerd.

Dat opnieuw aanbrengen moest ook volgens een bepaalde volgorde worden uitgevoerd, legt Klijnen uit. “Dit ophangsysteem was destijds zo ontworpen dat de ene plaat werd opgehangen aan de andere met een speciaal haaksysteem. Dat betekende dus dat je wel de juiste volgorde weer moest hanteren om niet in de problemen te komen met de platen.” Dat vroeg een nauwgezet systeem om de platen er eerst af te halen, schoon te maken en opnieuw te poedercoaten, inclusief het vervoer naar het poedercoatingsbedrijf en weer terug naar de PI. “We hadden daarvoor een krappe uitvoeringstijd, maar het was op een gegeven moment een geoliede machine. We hadden de renovatie in 4 kwadranten opgedeeld. In het eerste kwadrant hadden we nog te maken met enkele leermomenten en liepen we niet geheel op schema. Dankzij die leereffecten wisten we dat geheel bij te trekken in de daaropvolgende kwadranten. Sterker nog: we wisten de bouwtijd 8 weken te verkorten dan in de uitvraag door het Rijksvastgoedbedrijf was gevraag: 200 in plaats van 240 dagen.

Bijzonder

Zodoende wist BAM Bouw en Techniek de renovatie op 4 mei officieel af te ronden en op leveren. “Dit was een bijzondere renovatie alleen al door de omgeving waarin we werkten, want we renoveren niet vaak een gevangenis in bewoonde toestand. Maar ook het hergebruiken van de oude gevelbeplating bij een renovatie doen we niet vaak. Op dit moment is deze circulaire renovatie nog wel duurder dan een geheel nieuwe gevel, maar qua circulariteit is dit wel beter. Daar heeft het Rijksvastgoedbedrijf dan ook bewust voor gekozen. Wij nemen als BAM  deze ervaring mee als we in de toekomst vergelijkbare opdrachten gaan uitvoeren. Voegt deze laatste zin echt wat toe aan het geheel?”

“Dit was een bijzondere renovatie alleen al door de omgeving waarin we werkten, want we renoveren niet vaak een gevangenis in bewoonde toestand. Maar ook het hergebruiken van de oude gevelbeplating bij een renovatie doen we niet vaak.”

Het resultaat is een penitentiaire inrichting die niet alleen verduurzaamd is, maar ook weer voorzien is van een frisse, vernieuwde gevel.  Deze renovatie is dan ook een bijzonder voorbeeld van circulariteit en verduurzaming, waarbij gebruik is gemaakt van opwaardering van de bestaande materialen en waarmee het Rijksvastgoedbedrijf het gebouw en de omgeving een toekomstbestendige impuls heeft gegeven.