Project in Haps levert blauwdruk op voor circulair renoveren

Auteur: Harmen Weijer
Foto’s: elk groep

In Haps renoveert elk bouwgroep 36 seniorenwoningen Mooiland op circulaire wijze.

Het verhaal over dit bijzondere project begint – zoals zo vaak – bij de ambitie van de opdrachtgever, in dit geval woningcorporatie Mooiland, vertelt Norbert Puttman. Hij is projectmanager transformatie-, renovatie- en duurzaamheidsprojecten bij deze Brabantse woningcorporatie. “We hebben een duurzaamheidsambitie, maar circulariteit is de afgelopen 3 à 4 jaar eveneens aan de orde. En wat ik daarin merk is dat marktpartijen op de een of andere manier circulariteit meer zien als passend in hun activiteiten. Om te kijken of meer circulariteit mogelijk is voor ons woningbezit, zouden we ons Programma van Eisen kunnen aanpassen en uitbreiden. Maar dat zou al gauw twee tot drie jaar duren, voordat we dat goed hebben doorgevoerd. We hebben gedacht: we gaan er nu mee aan de slag.”

Dus startte Mooiland met het opzetten van een pilotproject voor een circulair renovatieproject, waarbij de woningcorporatie aan haar 5 vaste onderhoudspartners heeft gevraagd met een voorstel te komen hoe dit aan te pakken. Puttman: “elk groep kwam met het beste plan, waarop wij de renovatie van de 36 seniorenwoningen in Haps als pilot inzetten.”

Deze woningen stammen uit 1976 en bestaan uit een begane grond en één verdieping. Puttman: “De woningen zijn in de bijna 50 jaar wel een keer gerenoveerd, maar nu was het hard nodig om ze ook op een goed energetisch niveau te brengen. Ze hebben nu energielabel D/E en gaan naar label A.”

Matrix

Daarvoor moet wel het nodige uit de kast worden gehaald, waarbij zo veel mogelijk circulair te werk moet worden gegaan, vertelt Harm Rombouts van elk groep. “We kijken daarbij steeds naar wat er traditioneel zou worden gedaan in een renovatie en we zetten daar circulaire maatregelen tegenover. En iedere keer maken we in een matrix de afweging of dit echt mogelijk is. In zo’n matrix nemen we de variabelen op als herkomst, toekomst, kosten en risico’s. Zo verbeteren we de thermische schil van de woningen door zowel dak, gevel als bodem te isoleren.

In de seniorenwoningen worden de nieuwe panelen over de oude badkamertegels heen geplaatst. Als laatste wordt de beschermende folie van de panelen afgetrokken en is de badkamer binnen net iets meer dan een dag bruikbaar.

Dat betekent bijvoorbeeld voor de bodemisolatie dat we niet voor PUR-schuim gaan, maar voor schelpenzand. Dat is een natuurproduct, losmaakbaar en herwinbaar. Voor de varianten van dakisolatie hebben we ook gekeken of er circulaire oplossingen zijn. Daar zijn we uitgekomen op Isovlas. Dat geldt ook voor plat dak-bedekkingen. We hebben gekozen voor het product van Citumen, die oude bitumen dakbedekkingen recyclet en tot een nieuwe dakbedekking maakt.”

Na de renovatie krijgen de bewoners weer een up-to-date keuken, die jaren meekan.

Ook de dakpannen zijn aangepakt. “Sommige dakpannen waren goed genoeg om nog jaren te kunnen gebruiken, andere weer niet. Bij traditioneel renoveren zou je voor het hele project nieuwe dakpannen plaatsen. Hier kiezen we voor een mix van tweedehands en eigen hergebruikte dakpannen. Die tweedehands pannen halen we op bij Luijtgaarden.”

Een ander voorbeeld waarbij bij traditioneel bouwen vrij standaard gekozen wordt voor nieuw, zijn de voordeuren. “De bestaande voordeuren voldeden niet meer aan het politiekeurmerk. Zo ontbreekt een driepuntssluiting. Dat vraagt ook om een dikkere, stijvere en zwaardere deur. Dat is ook nodig om het nieuwe, HR++ glas in de voordeur te kunnen plaatsen. We hebben de oude deuren van extra beplating voorzien, waardoor de deur van 40 mm naar 54 mm dikte gaat. Tezamen met een nieuwe onderdorpel, glas en hang- en sluitwerk zijn de oude deuren opgewaardeerd naar de normen en waarden van nu. Zo kunnen ze weer 20 tot 30 jaar mee.”

De waterproof PET-flessen panelen geven de nieuwe badkamer een strak uiterlijk

Waarde toekennen

Omdat circulariteit en zeker circulair renoveren nog in de kinderschoenen staat, is het lastig om waarde toe te kennen aan sommige producten. Rombouts: “Dat is in rekenmethodieken nodig om een goede afweging te kunnen maken tussen traditionele en circulaire producten. Want de verschillende materialen zijn er vaak wel, maar het eindproduct als die materialen worden samengevoegd, niet. Ik wil bijvoorbeeld van begin af aan een dakplaat maken van gerecyclede houten balken en platen, met gebruikte jeans als isolatievulling. Deze materialen bestaan en kun je combineren, maar zo’n circulaire dakplaat bestaat dus nog niet en dan is moeilijk om er een waarde aan te hangen, zoals in de MKI- en MPG-scores. En dat geldt voor heel veel circulaire eindproducten. Daardoor is het lastiger aantoonbaar te maken waarom je voor circulaire producten kiest.”

Om die waardering te bewerkstellingen is in dit project de hulp ingeroepen van Alba Concepts, vertelt Rombouts. “Zij hebben op dit vlak een rekenmethodiek ontwikkeld, die ook toepasbaar is voor de bestaande bouw, de zogeheten BCI. Dat is een meetinstrument, waarmee de circulaire potentie van een vastgoedobject kan worden bepaald.” En dat levert bijvoorbeeld in Haps op dat met de totale circulaire renovatie 8.600 bomen bespaard wordt ten opzichte van de traditionele MJOP-aanpak.

De waterproof PET-flessen panelen geven de nieuwe badkamer een strak uiterlijk

Ook bij Mooiland heeft dit project al een opmerkelijk inzicht opgeleverd. Puttman: “Hoewel het project in Haps nog moet worden uitgevoerd, kijken wij voor andere onderhoudsprojecten natuurlijk al verder vooruit. En daarbij zeggen we nu – althans in een voorlopige conclusie – dat we voor onze bouwpartners in de PvE’s gaan opnemen: ‘circulair renoveren, tenzij…’ Dus: alleen als je goed kunt uitleggen dat het te duur is, of niet voorradig is, kunnen bouwpartners iets anders voorstellen.”

Blauwdruk

Met de ondersteuning van Alba Concepts en de ervaringen in deze pilot wil de elk groep een blauwdruk ontwikkelen die over alle renovatie- en onderhoudsprojecten die het bedrijf uitvoert, kan worden gelegd. “Circulair renoveren zonder gedoe, noemen we dat. Die blauwdruk blijft ook in beweging, want circulair renoveren betekent ook kleine stapjes zetten. We zeggen wel eens: als je iedere dag 1 procent vooruitkomt, dan ben je na 100 dagen dus 100 procent verder.”

In de seniorenwoningen worden de nieuwe panelen over de oude badkamertegels heen geplaatst. Als laatste wordt de beschermende folie van de panelen afgetrokken en is de badkamer binnen net iets meer dan een dag bruikbaar.

De renovatie in Haps is in september begonnen en duurt naar verwachting 18 tot 20 weken. Woningcorporatie Mooiland kijkt inmiddels al verder naar een tweede pilot. “De kans is groot dat we daarvoor een project met gestapelde bouw gaan uitkiezen”, aldus Puttman. Ook elk groep merkt dat dit project de aandacht heeft getrokken van meerdere woningcorporaties. Rombouts: “Dat is ook de reden dat we die blauwdruk willen realiseren. Want de opgave in Nederland is zo groot dat het niet anders kan dan door middel van gebruikte, losmaakbare en herwinbare materialen.”

In de seniorenwoningen worden de nieuwe panelen over de oude badkamertegels heen geplaatst. Als laatste wordt de beschermende folie van de panelen afgetrokken en is de badkamer binnen net iets meer dan een dag bruikbaar.